شهادت یکی از راههای اثبات ادعا می باشد در قانون آیین دادرسی مدنی و کیفری موادی به این موضوع اختصاص داده شده است و ما در این مقاله به توضیح و تعریف این شهادت و شرایط آن می‌پردازیم
شهادت
شهادت اخبار به حق است به نفع غیر و به ضرر شخص دیگر.
ارزش اثباتی شهادت
در حال حاضر ارزش اثباتی شهادت محدودیت ندارد به عبارت دیگر در حال حاضر با نسخ و ابطال موادی از قانون مدنی که ارزش شهادت را محدود می‌کرد اگر تعداد و اوصاف شهود طبق قانون برقرار باشد توان اثباتی شهادت شهود با محدودیت خاصی مواجه نیست
در دعاوی که سند رسمی به عنوان دلیل اقامه می‌شود بنابر ماده ۱۳۰۹ قانون مدنی شهادت کارایی نداشت که با ابطال ماده مزبور توسط شورای نگهبان شهادت شهود اگر از حیث تعداد و اوصاف واجد تعداد اوصاف قانونی باشد در برابر سند رسمی نیز قابل استفاده است
درست است که در حال حاضر شهادت محدودیت اثباتی ندارد اما باید توجه داشت که در امور مهم مانند قراردادهای بانکی و ملکی و شراکت‌ها و دیون با مبالغ قابل توجه اشخاص علی الاصول سندی مکتوب ولو به صورت عادی تنظیم می‌کنند همچنین در مقام تغییر و تعدیل یا اقاله قرارداد مکتوب طرفین مراتب را به صورت کتبی در همان قرارداد یا سند دیگری درج می‌کنند اینکه شخص بخواهد امور فوق را با شهادت شهود ثابت کند و هیچ سندی ولو عادی در این خصوص نداشته باشد حقانیت او را به شدت مورد تردید قرار می‌دهد مگر اینکه قرائن و اوضاع و احوال دیگری نیز به نفع موجود باشد بنابراین در این موارد اکتفا به شهادت شهود خلاف متعارف و مشکل است
تعداد شهود برای اثبات دعاوی مختلف
برای اثبات دعواهای مختلف شهودی با تعداد و جنسیت زیر لازم است
برای اثبات امور مالی مانند دیون ثمن مبیع دعاوی ناشی از قراردادهای مالی و اجاره وصیت تملیکی غصب جنایات مستوجب دیه
شهادت دو مرد یا شهادت یک مرد و دو زن یا شهادت یک مرد و سوگند مدعی یا شهادت دو زن و سوگند مدعی
امور غیر مالی مانند طلاق رجوع از طلاق بلوغ وکالت وصیت عهدی
فقط با شهادت دو مرد
برای اثبات آن دسته از اموری که اطلاع از آنها معمولا در اختیار زنان است مانند ولادت طفل بکارت عیوب درونی زن و بلوغ دختران
شهادت دو مرد یا شهادت یک مرد و دو زن یا شهادت چهار زن
برای اثبات اصل نکاح
شهادت دو مرد یا شهادت یک مرد و دو زن
اوصاف شهود
اوصاف شهود عبارت است از
- بلوغ سن بلوغ در حقوق ما برای دختران ۹ سال تمام قمری و برای پسران ۱۵ سال تمام قمری است
- عقل شاهد باید عاقل باشد
- ایمان در این خصوص باید توجه داشت که منظور از ایمان آن است که شاهد مسلمان باشد در این خصوص به دلیل اطلاق ماده تفاوتی بین آنکه شاهد شیعه باشد یا اهل سنت وجود ندارد
- طهارت مولد به معنای آنکه تولد شاهد ناشی از رابطه نامشروع (زنا) نباشد
- عدالت از عدالت تعاریف متنوع ارائه شده است منظور از عدالت در این قانون آن است که شخص سابقه فسق یا انجام به فساد نداشته باشد
- عدم وجود انتفاع شخصی برای شاهد یا رفع ضرر از وی
- عدم وجود دشمنی بین شاهد و شخصی که علیه او شهادت می‌دهد
- متکدی نبودن
- ولگرد نبودن
- فراموشکار و صحیح نبودن البته اگر قاضی به عدم فراموشی و سهو در مورد شهادت علم پیدا کند شهادت او می‌پذیرد
اوصاف شهادت و شرایط شکلی
شهادت برای موثر باشد باید دارای اوصاف زیر باشد
- شهادت باید در محضر قاضی باشد بنابراین صدور حکم به موجب شهادتنامه کتبی استشهادیه ممکن نیست زیر شهادتنامه ارزش شهادت را ندارد
- شهادت باید از روی قطع و یقین باشد نه همراه با شک و تردید البته اگر شهادت تردید آموز دارای قدر متقینی باشد و همان قدر متقین توجه می‌شود مانندی که شخصی شهادت دهد که ثمن معامله ۱۰ میلیون بوده است اما نمی‌داند که ۱۰ میلیون ریال یا ۱۰ میلیون تومان در این حالت مبلغ ۱۰ میلیون ریال قدر متقین شهادت است و قابل اتکا است
- وحدت مفاد شهادت شهود باید همگی یکی باشد و متحد باشد بدین معنی شهادت یک شاهد شهادت شاهد دیگر را نفی نکند معامله در آژانس املت منعقد شده و دیگری شهادت دهد که معامله در منزل فروشنده منعقد شده این شهادت‌ها یکدیگر را نفی می‌کند
- اگر دادگاه شهادت شاهد را بدون حضور اصحاب دعوا استماع (بشنود) کند پس از ادعای شهادت بلافاصله اصحاب دعوا را از اظهارات شاهد مطلع می‌سازد تا اگر در خصوص اظهارات شاهد سوالی دارند بیان کنند
- هیچ یک از اصحاب دعوا نباید اظهارات شاهد را قطع کند هر کس اصحاب دعوا میتواند پس از ادای شهادت سوالاتی را که مربوط به دعوا است توسط دادگاه از شاهد بپرسد بدین نحوی سوالات را به قاضی بیان کرده و قاضی آنها را از شاهد می‌پرسد
- دادگاه میتواند شهادت شهود را در حضور اصحاب دعوا بشنود یا برای آن آزادی شاهد بهتر تامین شود بدون حضور اصحاب دعوا استعماع کند برای مثال اگر طرفین اختلاف از اعضای یک خانواده باشند و شهود نیز سایر اعضای خانواده باشند ممکن است پیوندهای عاطفی و حجب و حیای ناشی از روابط خانوادگی مانع از آن شود که شهود در حضور اصحاب دعوا تمام حقایق را بیان کنند در این موارد اصحاب دعوا به دستور قاضی از دادگاه خارج می‌شوند
- بعد از ادای شهادت دادگاه میتواند از شهود مجتمعاً تحقیق کند
- شهود قبل از ادای شهادت نام و نام خانوادگی شغل سن و محل اقامت خود را اظهار می‌کنند
رجوع از شهادت
شهادت قابل رجوع است رجوع از شهادت نیاز به دلیل توجیه خاصی ندارد شاهد میتواند آزادانه از شهادت خود رجوع کند
ثابت شود که رجوع از شهادت در اثر اکراه بوده این رجوع معتبر نیست
صرف رجوع از شهادت موجب بی‌اثر شدن آن می‌شود و قاضی نمی‌تواند به استناد این شهادت رای صادر کند
اگر رجوع از شهادت بعد از صدور رای بدوی باشد رای مذبور در دادگاه تجدید نظر قابل نقض است
اثبات کذب گواهی
قبل از صدور رای کذب شهود اثبات شود شهادت ایشان بلا اثر می‌شود
اگر بعد از صدور رای بدوی که کذب شهود اثبات شود در صورتی که از رای بدوی شکایت واخواهی تجدید نظر و فرجام شده باشد
بعد از صدور رای قطعی کذب گواهی و شهود اثبات شود اثبات کذب شاهد از موارد اعاده دادرسی نیست
سوالات متداول
اگر یکی از شهود اصلی نتواند در دادگاه حاضر شود آیا شاهد اصلی دیگر میتواند بر شهادت او گواهی دهد یا خیر؟
بله این امر امکان پذیر است شاهد اصلی از یک سو اصالت از جانب خود شهادت می‌دهد و از طرف دیگر به عنوان یکی از شهود فرعی نسبت به شهادت شخص دیگر شهادت می‌دهد
اگر شاهد حاضر به امضا کردن یا درج اثر انگشت در زیر اظهارات خود نباشد آیا این اظهارات دارای ارزش اثباتی است یا خیر؟
خیر عدم درج امضا بر اثر انگشت نوعی رجوع از شهادت است با توجه به آنکه شهادت برخلاف اقرار قابل رجوع است به چنین شهادتی تاثیر داده نمی‌شود
 | ReplyForward |