طلاق شرایط و احکام خاص خود را دارد و وقتی بحث مجنون پیش میآید طلاق فرد مجنون نیز شرایط ویژه خود را دارد که در این مقاله به توضیح این موارد میپردازیم در ابتدا لازم است که با طلاق و شرایط آن آشنا شویم تا بتوانیم حکم طلاق فرد مجنون را بازگو نماییم
ارکان اهلیت
بلوغ، در حقوق ما از بین معیارهای مختلف که در فقه برای بلوغ آمده تنها معیار سن در نص قوانین پذیرفته شده است سن بلوغ برای پسران ۱۵ ساله تمام قمری و برای دختران ۹ سال تمام قمری است شخصی که به این سن رسیده بالغ یعنی کبیر و قبل از رسیدن به این سن صغیر نام دارد رشد یعنی توانایی عقلی برای سنجش نفع و ضرر اقتصادی در قانون مدنی برای اثبات رشد سن خاصی مشخص نشده اما در قانونی به نام قانون راجع به رشد متعاملین ۱۸ سال تمام شمسی به عنوان اماره رشد در نظر گرفته شده است اینکه ۱۸ سالگی اماره رشد است به این معنی است که شخص که به این سن مزبور رسیده رشید فرض میشود مگر خلاف آن اثبات شود و شخصی که به سن مزبور نایل نشده سفیه فرض میشود مگر خلاف آن اثبات شود در این خصوص باید توجه داشت که شخصی را که به رشد برسد رشید مینامیم و شخصی که فاقد رشد است را سفیه غیر رشید مینامیم، صدور حکم رشد منوط به این است که شخص حتماً به سن بلوغ برسد یعنی تا قبل از رسیدن سن بلوغ صدور حکم رشد ممکن نیست
عقل، به معنی قدرت تعقل و آگاهی از امور اطراف است معیار تشخیص جنون یا عقل در حقوق ما عرفی است در برابر عقل جنون قرار میگیرد
حجر، به فقدان اهلیت حجر گفته میشود گرچه برای فقدان اهلیت تمتع نیز از عبارت حجر استفاده شده است با این وصف باید توجه داشت که زمانی که حجر به صورت مطلق استفاده میشود منظور همان فقدان اهلیت است
حجر بر دو قسم است حجر حمایتی و سوءظنی
حمایتی
یعنی شخص رو به دلیل محدودیتهای روحی و جسمی که دارد محجور معرفی میکنیم تا از حقوق او در برابر اشخاص ثالث حمایت کنیم موارد حجر حمایتی صغر (عدم بلوغ )، جنون (فقدان عقل) و سفیه
سوءظنی
یعنی از آنجا که به محجور سوءظن داریم و میخواهیم از حقوق اشخاص ثالث در برابر محجور حمایت کنیم شخص را محجور قلمداد میکنیم ورشکستگی مصداق این نوع حجر است شخص ورشکسته حق ندارد در اموال خودش تصرف کند چون تصرف وی در حقوق مالی اش موجب نقض حقوق طلبکاران میشود برخی ورشکستگی را در شمار موارد حجر نمیدانند و آن را نوعی ممنوعیت از تصرف در اموال میشمارند باید توجه داشت که حتی اگر عنوان حجر سوءظنی صحیح باشد و بتوانیم ورشکستگی را نوعی حجر بدانیم وقتی که به صورت مطلق از عبارت حجر استفاده میشود منظور همان حجر حمایتی است نه حجر سوظنی
طلاق
طلاق متداولترین راه انحلال نکاح دائم است طلاق ایقاعی است که انشای آن به اختیار مرد میباشد یعنی بدون حضور آنها اصلاً طلاقی حاصل نمیشود اگر طلاق دهنده صغیر یا مجنون یا در حال شوخی باشد طلاق باطل است طلاق اکراهی و طلاق فضولی باطل میباشد طلاق در نکاح موقت راه ندارد بلکه در نکاح موقت مرد میتواند اقدام به بخشش یا مدت باقیمانده نماید
در صورتی که ادامه زندگی مشترک برای فرد مجنون یا همسر او غیر ممکن به نظر برسد او راه دیگری برای جدا شدن از همسر مجنون خود ندارد
حکم طلاق مجنون
طلاق همسر شخص مجنون
موارد زیر باید در طلاق همسر شخص مجنون رعایت شود
- مجنون ادواری، یعنی مجنونی که یک زمانی در دوره جنون به سر میبرد و دورهای جنون او برطرف میشود و سالم است ولی یا قیم او حق طلاق دادن ندارد مجنون ادواری میتواند در ایام افاقه یعنی زمانی که جنون او برطرف شده است اقدام به طلاق همسر خود نماید
- مجنون دائمی، طلاق همسر او به ترتیب زیر توسط ولی یا قیم امکانپذیر است
- ولی قهری و وصی منصوب از جانب او در صورت مصلحت حق طلاق دادن دارند
- قیم او در صورت پیشنهاد دادستان و تصویب دادگاه حق طلاق دادن دارد طبق ماده ۸۸ قانون امور حسبی بنابراین، طبق این ماده قانونی، طلاق مجنون دائمی باید توسط ولی مجنون انجام شود و طبق قوانین عمومی قانون مدنی، ولی مجنون در اینجا به معنای ولی قهری مجنون است، یعنی شخصی که توسط ولی قهری برای اشخاص مجنون و نیز قیم مشخص شده که مسئولیت پرورش و حمایت از مجنون را دارد. البته، براساس این ماده، یکی از شرایط طلاق زن مجنون این است که مصلحت حداقلی مجنون مورد رعایت قرار گیرد و بدون رعایت مصلحت مجنون، زن حق ندارد او را طلاق دهد
- طلاق همسر شخص صغیر، طبق ماده ۱۱۳۶ قانون مدنی نه به وسیله ولی و نه به وسیله قیم امکان ندارد خود شخص بعد از بلوغ میتواند اقدام به انشای طلاق نماید ماده ۸۸ قانون مذکور به شرایط طلاق زنانه به شکل زیر اشاره دارد: “هرگاه طلاق زنانه لازم باشد، با پیشنهاد دادستان و تأیید دادگاه، عمل طلاق توسط قاضی صادر میشود. واقعاً به این دلیل است که وظایف و اختیارات قیم در نظام حقوقی ایران محدودتر از وظایف و اختیارات ولی قهری و یا وصی است، بنابراین اگر قیم تصمیم بگیرد زوج مجنون را طلاق دهد، حتماً باید اجازه دادگاه را نیز دریافت کند. اما مطابق قانون مدنی، ولی قهری یا وصی منصوب شده توسط ولی قهری، برای طلاق دادن به زوج مجنون نیازی به مراجعه به دادگاه و درخواست موافقت یا رضایت دادگاه ندارند و میتوانند به صورت مستقل برای طلاق دادن به زوج مجنون اقدام کنند. در واقع، وظایف و اختیارات قیم در نظام حقوقی ایران، که تحت محدودیت قرار دارد
- طلاق همسر شخص سفیه، نه به وسیله ولی و نه به وسیله قیم امکان ندارد بلکه خود او میتواند انشای طلاق کند زیرا طلاق امری غیر مالی است و نیاز به رشد ندارد البته که اگر مقوله مهریه باز شود نیاز به اذن ولی و قیم دارد زیرا مهریه یک امر مالی میباشد
سوالات متداول
نه به وسیله ولی و نه به وسیله قیم امکان ندارد خود شخص بعد از بلوغ میتواند اقدام به انشای طلاق نماید
توسط ولی یا قیم او امکانپذیر میباشد