قرار منع تعقیب یکی از قرارهای نهایی در آیین دادرسی کیفری می‌باشد که از قرارهای خاتمه دهنده رسیدگی و تعقیب جرم و مجرم است و ما قصد داریم این قرار را تعریف و از ویژگی های آن صحبت کنیم.
قرارهای نهایی
قرارهای نهایی قرارهایی هستند که موجب پایان یافتن انجام تحقیقات مقدماتی شده پرونده را به بایگانی و یا جهت رسیدگی به دادگاه می‌فرستند برخی از این قرارها در ماهیت امر صادر شده و مستلزم اظهار نظر درباره کافی بودن یا نبودن دلایل اثبات اتهام است و برخی دیگر بدون ورود در ماهیت تنها حاوی اعلام عدم قابلیت تعقیب کیفری متهم و عدم امکان اظهار نظر راجع به اتهام او به دلایل شکلی است
قرارهای نهایی مرجع تحقیق عبارتند از
- قرار منع تعقیب
- قرار موقوفی تعقیب
- قراره بایگانی پرونده
- قرار توقف تحقیقات
- قرار جلب به دادرسی
که این قرارها اعم از اینکه توسط بازپرس صادر شوند یا دادیار به دلیل اهمیت آنها و تاثیری که در سرنوشت پرونده دارند باید به تایید دادستان نیز برسند تنها قراری که نیاز به تایید دادستان ندارد قرار بایگانی پرونده در جرایم تعزیری درجه ۷ و ۸ توسط دادگاه صادر شده و نیاز به موافقت مرجع دیگری ندارد
همچنین قرارهای نهایی به دلیل اینکه در اغلب موارد موجب خاتمه یافتن تعقیب کیفری می‌شوند قابل اعتراض هستند جز قرار جلب به دادرسی که قابل اعتراض نیست قرارهای قابل اعتراض فقط توسط شاکی می‌توانند مورد اعتراض قرار گیرند جز قرار بایگانی پرونده که هم توسط شاکی و هم توسط دادستان قابل اعتراض است
مهلت اعتراض به قرارهای مذکور ده روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور یک ماه از تاریخ ابلاغ است مرجع رسیدگی به اعتراض به این قرارها اصولاً دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اتهام را دارد مگر اینکه دادگاه صالح دادگاه انقلاب یا کیفری یک باشد و در آن محل چنین دادگاهی تشکیل نشده باشد که در این صورت در دادگاه کیفری دو مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت رای که دادگاه در مقام رسیدگی به اعتراض صادر می‌کند اصولاً قطعی و غیر قابل اعتراض است جز در قرارهای منع یا موقوفی تعقیب در جرایم موضوع بندهای الف ب پ و ت ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری که فقط در صورت تایید این قرارها قابل اعتراض هستند.
در قانون آیین دادرسی کیفری اصولاً اصطلاح تجدید نظر برای وقتی به کار رفته که مرجع رسیدگی به اعتراض دادگاه تجدید نظر استان باشد
مرجع رسیدگی به اعتراض شاکی نسبت به رای دادگاه در تایید قرار منع یا موقوفی تعقیب نیز دیوان عالی کشور بوده است.
قرار منع تعقیب
این قرار اظهار نظر ماهوی و صریح مرجع تحقیق مبنی بر کافی نبودن دلایل اثبات اتهام متهم است و در مواردی صادر می‌گردد که جرمی واقع نگردیده و یا متهم مرتکب آن جرم نشده باشد در این زمینه ماده ۲۶۵ قانون آیین دادرسی کیفری اعلام می‌دارد بازپرس در صورت جرم نبودن عمل ارتکابی و یا فقدان ادله کافی برای انتصاب جرم به متهم قرار منع تعقیب صادر و پرونده را فوری نزد دادستان ارسال می‌کند
جرم نبودن عمل ارتکابی اعم از این است که عمل منتسب به متهم در هیچ یک از قوانین جرم شناخته نشده باشد مانند عدم حضور فروشنده در روز مقرر در دفتر اسناد رسمی برای تنظیم سند انتقال مورد معامله یا اینکه عمل مزمور جرم بوده ولی در پرونده تحت رسیدگی ارتکاب نیافته باشد مانند اتهام آدم ربایی در فردی که معلوم شود بزه دیده ادعایی بالغ و عاقل بوده و با آگاهی و آزادی اراده همراه متهم رفته باشد علاوه بر این دو فرض فرض سوم صدور قرار منع تعقیب جایی است که دلیل کافی برای انتصاب جرم به متهم وجود نداشته باشد مانند موردی که پس از طرح شکایت قتل عمدی علیه شخص معین تحقیقات نشان دهد که قتل واقع شده اما متهم مرتکب این قتل نگردیده است
نکته قابل توجه در زمینه قرار منع تعقیب این است که در صورت اعتراض به قرار منع تعقیب از سوی شاکی وی لازم است تا ظرف ده روز یا یک ماه از ابلاغ قرار در سامانه ثنا به وی همانند اقدام برای ثبت شکواییه از طریق مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی و پر کردن فرم مخصوص مراتب اعتراض به قرار منع تعقیب را ثبت نموده تا دفتر خدمات قضایی اعتراض را برای دادگاه صالح ارسال نماید
اعتراض به قرار منع تعقیب
همانطور که بیان شد دادگاه کیفری در جلسه فوق العاده به اعتراض قرار منع تعقیب رسیدگی می‌کند و تصمیم دادگاه در مورد اعتراض به این قرار قطعی می‌باشد مگر در مورد جرایم بندهای الف ب پ و ت ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری که در این موارد تصمیم دادگاه قابل تجدید نظر می‌باشد این جرایم عبارتند از
- جرایم موجب مجازات سلب حیات
- جرایم موجب حبس ابد
- جرایم موجب مجازات قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیشتر از آن
- جرایم موجب مجازات تعزیری درجه ۳ و بالاتر
که دادگاه در صورتی که اعتراض به قرار منع تعقیب را قانونی و موجه بداند قرار جلب به دادرسی صادر کرده و پرونده را به دادسرا برگردانده تا بازپرس متهم را احضار نموده اقدام به تفهیم اتهام به متهم کرده و پس از اخذ تامین مناسب پرونده را به دادگاه ارسال نماید
نکته قابل توجهی که در زمینه قرار منع تعقیب وجود دارد ماده ۲۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری می‌باشد که می‌گوید هرگاه به علت جرم نبودن عمل ارتکابی قرار منع تعقیب صادر شود تعقیب مجدد متهم برای همان اتهام امکان‌پذیر نمی‌باشد اما اگر دلیل قرار منع تعقیب عدم وجود دلایل کافی باشد امکان تعقیب مجدد متهم برای همان اتهام وجود داشته ولی منوط است به ارائه دلیل جدید و موافقت دادستان یا دادگاه.
سوالات متداول
مهلت اعتراض به قرار منع تعقیب تا چه زمانی می‌باشد؟
مهلت اعتراض به قرارهای منع تعقیب برای اشخاص مقیم خارج از کشور یک ماه از تاریخ ابلاغ و برای اشخاصی که داخل ایران هستند ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ می‌باشد
یکی از مواردی که قرار منع تعقیب صادر می‌شود را بیان کنید؟
زمانی که دلیل کافی برای انتصاب جرم به متهم وجود نداشته باشد قرار منع تعقیب صادر می‌گردد مثلاً موردی که پس از طرح شکایت قتل عمدی علیه شخصی معین تحقیقات نشان می‌داد که قتل واقع شده اما متهم مرتکب این قتل نگردیده است
 | ReplyForward |