نظارت شرکا بر شرکت مسئولیت محدود دارای یکسری شرایط و ویژگی‌ها می‌باشد که در این مقاله به این موضوع می‌پردازیم. در ابتدا لازم است که با شرکت با مسئولیت محدود آشنا شویم
شرکت با مسئولیت محدود شرکتی است که بین دو یا چند شریک به منظور امور تجارتی که در آن مسئولیت هر یک از شرکا به میزان سرمایه‌ای است که در شرکت آورده است ولی سرمایه شرکا برخلاف شرکت سهامی به قطعات سهام تقسیم نمی‌شود. لازم است که در مورد نقل و انتقال سهم الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود و حدود اختیارات مدیران و شیوه اخذ تصمیم در شرکت با مسئولیت محدود توضیحاتی داده شود تا بتوانیم در ادامه هیئت نظار در شرکت با مسئولیت محدود و چگونگی نظارت بر آن را توضیح دهیم.
نقل و انتقال سهم الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود
- سهم الشرکه نمی‌تواند به صورت اوراق تجارتی قابل نقل و انتقال درآید برخلاف شرکت سهامی که در آن سهام هر شریک به صورت اوراق با نام یا بی‌نام قابل نقل و انتقال به نام سهام در می‌آید
- انتقال سهم الشرکه منوط به تنظیم سند رسمی است چه منتقل الیه شخص ثالث باشد و چه از بین شرکای شرکت باشد در این خصوص باید توجه داشت که شرکت با مسئولیت محدود تنها شرکتی است که انتقال سهم الشرکه در آن منوط به تنظیم سند رسمی است
- انتقال سهم الشرکه منوط به رضایت عده‌ای از شرکا که حداقل سه ربع سرمایه شرکت متعلق به آنها باشد حائز اکثریت عددی نیز باشند
برخی از حقوق‌دانان اکثریت‌های مقرر در بند بالا را فقط در صورتی لازم دانستند که قرار باشد سهم الشرکه به اشخاصی از خارج از شرکت منتقل شود و انتقال سهم الشرکه شریک به یکی دیگر از شرکای شرکت را مشمول این بند ندانسته و آن را آزاد دانستند ظاهرا قانون همین نظر را تایید می‌کند
رضایت شرکا برای انتقال ارادی سهم الشرکه لازم است بدیهی است که انتقال قهری یعنی ناشی از ارث نیاز به رضایت شرکا ندارد
نظارت در شرکت با مسئولیت محدود
اگر تعداد شرکا بیش از دوازده نفر باشد باید دارای هیات نظار باشد ولی اگر کمتر از این تعداد باشد تشکیل هیات نظار اختیاری است
هیات نظار را مجمع عمومی و بلافاصله بعد از تشکیل تعیین می‌کند
مدت ماموریت
مدت ماموریت هیات نظار محدودیت قانونی ندارد و تابع اساسنامه است ولی در هر صورت اولین هیات نظار برای یک سال انتخاب می‌شود هیات‌های بعدی نظار ممکن است برای مدت محدود یا نامحدود انتخاب شوند
تعداد اعضای هیات نظار
حداقل سه نفر است اعضای هیات نظار حتماً از بین شرکا هستند
مسئولیت اعضای هیات نظارت
مسئولیت آنها مطابق با قواعد عمومی مسئولیت مدنی است یعنی هر کس در صورت تقصیر مسئول جبران خسارت ناشی از تقصیر خود است و اگر چند نفر از آنها مشترکاً مرتکب تقصیر شده باشند مسئولیت مشترک دارند نه مسئولیت تضامنی، زیرا در حال حاضر اصل در حقوق ما بر مسئولیت مشترک است نه مسئولیت تضامنی و مسئولیت تضامنی فقط در مواردی بر اشخاص تحمیل می‌شود که قانون یا قرارداد این امر را مقرر کرده باشد.
وظایف هیات نظارت
باید بلافاصله پس از انتخاب درباره رعایت روند قانونی تشکیل شرکت یعنی ماده‌های ۹۶ و ۹۷ قانون تجارت تحقیق کنند
این هیات حداقل سال یک بار مجمع عمومی شرکا را تشکیل می‌دهد
اعضای هیات نظار بر دفاتر و کلیه اسناد و حساب‌های شرکت نظارت دارند و هر سال گزارشی به مجمع عمومی می‌دهند و اگر تخلفی مشاهده کردند در این گزارش ذکر می‌کنند
شرکا می‌توانند تا پانزده روز قبل از مجمع عمومی با حضور در مرکز شرکت از صورت حساب‌های شرکت و صورت دارایی شرکت و گزارش‌های هیئت نظار مطلع شوند
اگر هیات نظار با پیشنهاد مدیر شرکت در تقسیم منافع مخالفتی داشته باشند مخالفت خود را بیان می‌کنند
در موارد مورد نیاز می‌تواند شرکا را برای تشکیل مجمع عمومی فوق العاده دعوت کنند
اگر شرکا در این شرکت بیش از دوازده نفر باشند مجمع عمومی تشکیل می‌شود در غیر این صورت الزامی نیست
دعوت از مجمع عمومی از وظایف هیئت نظار است مجمع حداقل سالی یک بار دعوت می‌شود
هیات نظار مسئولیتی در قبال اعمال مدیر یا مدیران ندارند بلکه در صورت کوتاهی در انجام وظایف خودشان مسئول خواهند بود و مسئولیت تضامنی ندارند بلکه هر عضو، مسئول خطای خودش است و این مسئولیت هم در مقابل اشخاص ثالث و هم در مقابل شرکت قابل طرح خواهد بود.
شیوه اخذ تصمیم در شرکت با مسئولیت محدود
شیوه اخذ تصمیم راجع به تغییر تابعیت شرکت
برای اخذ چنین تصمیمی اتفاق آرا لازم است
شیوه اخذ تصمیم راجع به اجبار یکی از شرکا به افزایش سهم الشرکه
طبق نص قانون هیچ اکثریتی نمی‌تواند شریکی را مجبور به این کار نماید بنابراین این امر نیاز به اتفاق آرای شرکا دارد
شیوه اخذ تصمیم راجع به تغییر مفاد اساسنامه
برای اخذ چنین تصمیماتی باید اکثریت عددی شرکا که حداقل سه ربع سرمایه را دارا باشند موافقت نمایند اساسنامه می‌تواند حد نصابی بیش از اکثریت‌های فوق را مقرر کند اما نمی‌تواند کمتر از آن را مقرر نماید
شیوه اخذ تصمیم راجع به انحلال شرکت
برای اخذ چنین تصمیمی باید عده‌ای از شرکا که سهم الشرکه آنها بیش از نصف سرمایه شرکت باشد موافق باشند
شیوه اخذ سایر تصمیمات راجع به شرکت با مسئولیت محدود
تصمیمات به اکثریت حداقل نصف سرمایه اخذ می‌شود یعنی تعدادی از شرکا که حداقل نصف سرمایه شرکت را داشته باشند باید در جلسه حاضر و با تصمیم موافق باشند اگر در جلسه اول این اکثریت حاضر نشود شرکا مجدداً دعوت می‌شوند و تصمیمات به اکثریت عددی شرکا اتخاذ می‌شود یعنی اگر اکثریت عددی شرکا در جلسه حاضر و با موضوع موافق باشند تصمیم مربوطه اتخاذ می‌شود به تصریح ماده ۱۰۶ قانون تجارت ترتیب فوق تکمیلی است و اساسنامه می‌تواند خلاف آن را مقرر کند البته درست است که قانونگذار تراضی بر خلاف ماده ۱۰۶ قانون تجارت را صحیح دانسته اما باید قائل به این امر بود که اساسنامه می‌تواند حد نصابی بیش از اکثریت‌های مقرر در قانون را مقرر کند ولی نمی‌تواند کمتر از آنها را مقرر کند در پایان باید بیان داشت تمامی مواردی که در فوق ذکر گردید نظارت آن بر عهده هیئت نظار می‌باشد.
سوالات متداول
چه زمانی هیات نظارت در شرکت با مسئولیت محدود تشکیل می‌شود؟
زمانی که تعداد شرکا بیش از دوازده نفر باشد
تعداد اعضای هیات نظارت در شرکت با مسئولیت محدود چند نفر است؟
تعداد اعضای هیات نظارت حداقل سه نفر است