مهریه یکی از ارکان عقد نکاح می‌باشد و زمانی که زن و مردی به نکاح یکدیگر در می‌آیند و ازدواج می‌کنند مرد به پرداخت مهریه به زن خود الزام میگردد در ابتدا لازم است که با مهریه و شرایط آن آشنا شویم و در آخر به اینکه صیغه موقت مهریه تعلق می‌گیرد یا خیر می‌پردازیم.
مشخصات مهر
مهر باید مشخصات زیر را داشته باشد
- مالیت داشته باشد
- قابل تملک باشد یعنی قابلیت اینکه به مالکیت زن در بیاید را داشته باشد
- معلوم باشد
- کلیه اموال می‌تواند به عنوان مهر درج شود مهر ممکن است به صورت عین معین یا کلی در معین حقوق مالی مانند حق انتفا و حق اختراع منفعت
- انجام دادن کار معین یا سرقفلی باشد انجام دادن یک کار به شرط آنکه دارای منفعت عقلایی و مشروع باشد می‌تواند به عنوان مهریه درج شود
- در مالکیت خود زوج باشد یا اگر متعلق به اشخاص ثالث است با رضایت ایشان آن مال به عنوان مهریه قرار گرفته باشد
میزان مهریه
سوال آن است که آیا در قوانین برای مهریه حداقل یا حداکثر خاصی مقرر شده است یا خیر؟
در این خصوص باید توجه داشت که در قوانین هیچ حداقل و حداکثری برای مهریه مقرر نشده است مهریه باید به میزانی باشد که عرفاً دارای مالیت باشد بنابراین در صورت درج مواردی مانند یک شاخه گل ممکن است چنین تلقی شود که مهریه عرفاً مالیت نداشته و در نتیجه مهرالمثل جایگزین آن شود. قانونگذار در ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده مصوب ۱۳۹۱ برای اعمال ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی یعنی حبس مرد تا زمان پرداخت مهریه فقط تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی یا معادل آن چنین حقی را برای زن مقرر کرده است، این امر به معنی تعیین سقف برای مهریه نیست این امر صرفاً به این معنی است که اگر مهریه بیش از میزان مذکور باشد زن می‌تواند بابت وصول ۱۱۰ سکه یا معادل قیمت آن درخواست توقیف اموال شوهر یا حبس او را بنماید و بابت مازاد بر این مبلغ زن می‌تواند با توقیف اموال شوهر مهریه را وصول کند اما حق حبس شوهر را ندارد
آیا در صیغه موقت به زن مهریه تعلق می‌گیرد
بله، در صیغه موقت به زن مهر تعلق می‌گیرد بدین صورت که در نکاح موقت مهریه رکن صحت عقد و جنبه اساسی دارد در نتیجه
- اگر در نکاح موقت مهریه به هر دلیل باطل شود بطلان آن موجب بطلان عقد نکاح است
- اگر در نکاح موقت مهریه درج نشده باشد نکاح باطل است
- اگر در نکاح موقت مهریه مجهول باشد موجب بطلان نکاح است
- اگر در نکاح موقت شرط عدم مهریه درج شده باشد نکاح باطل است
پس با توجه به توضیحات فوق در صیغه مهریه حتماً باید ذکر گردد و معلوم و مشخص باشد و به زن کاملاً تعلق می‌گیرد
مهریه‌های ریالی
اگر مهریه وجه رایج پول ایران باشد در این صورت به روزرسانی می‌شود در این خصوص باید توجه داشت که صرف نظر از اینکه عقد نکاح در چه زمانی منعقد شده باشد مهریه ریالی مندرج در عقد به روز رسانی می‌شود، این مقرره در مهریه‌هایی که وجه رایج است اعمال می‌شود اما در مهریه‌هایی که به ارز خارجی است میزان مهریه تغییر نمی‌کند و به همان میزان مندرج در عقد است.
- شیوه به روزرسانی مهریه به این طریق است که مهریه در شاخص سالیانه سال قبل از طلاق و یا سال قبل از مطالبه مهریه توسط زن ضرب و بر شاخص سالیانه سال اول ازدواج تقسیم می‌شود
- اگر شوهر فوت کرده باشد نیز زن می‌تواند مهریه ریالی را به نرخ روز دریافت کند بدین ترتیب که میزان مهریه در شاخص سالیانه همان سال وفات ضرب می‌شود و بر شاخص سالیانه سال ازدواج تقسیم می‌شود
زمان مالکیت زن بر مهر
در این خصوص باید بین موارد مختلف قائل به تمایز شد
- اگر مهر عین معین باشد به محض وقوع عقد نکاح زوجه مالک آن می‌شود
- اگر مهر کلی باشد به محض انعقاد عقد نکاح زن می‌تواند مطالبه مهریه نماید اما پس از تعیین مصداق فرد کلی توسط زوج زوجه مالک آن می‌شود یعنی ابتدا باید معین شود که کدام مورد مهریه است زوج ملزم به تعیین فرد است و در صورت امتناع دادگاه او را ملزم می‌کند یعنی وقتی مهریه به صورت کلی می‌باشد زوج باید مشخص نماید که کدام یک مهریه زن است
حبس مرد برای دریافت مهریه
از جمع ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و ماده ۳ قانون حمایت از خانواده به این نتیجه می‌رسیم
- زن در صورتی می‌تواند برای وصول مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه طلای بهار آزادی یا معادل قیمت آن همسرش را بازداشت نماید که بتواند تمکن مالی شوهر را اثبات کند در غیر این صورت حتی بابت ۱۱۰ سکه نیز حق حبس شوهر را ندارد
- نسبت به مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه بهار آزادی زن حق حبس شوهر را ندارد چه تمکن مالی شوهر اثبات شده باشد یا چه اثبات نشده باشد
- حبس مرد در مهریه‌های حال زماندار و عندالمطالبه ممکن است و در مهریه‌های عندالاستطاعه امکان‌پذیر نیست البته در مهریه‌های موجل یا زماندار در صورتی مرد قابل حبس است که سررسید پرداخت مهریه فرا رسیده باشد و مرد از پرداخت مهریه امتناع کرده باشد
- مهریه عندالاستطاعه باشد یعنی در این صورت زن در صورتی می‌توان شوهر را ملزم به پرداخت مهر کند که بتواند استطاعت و تمکن مالی زوج را برای پرداخت مهریه اثبات کند برخی چنین مهریه‌هایی را به دلیل عدم تعیین سررسید باطل می‌دانند اما نظر قوی مبنی بر صحت آن است
احکام مهریه‌های عندالاستطاعه
- زن برای دریافت مهریه عندالاستطاعه نمی‌تواند از تمکین خودداری کند
- زن برای دریافت این مهریه نمی‌تواند شوهر را جلب و زندانی کند
- اما اگر مهریه عندالمطالبه باشد زن برای دریافت مهریه خود می‌تواند از تمکین خود استفاده کند و برای دریافت این مهریه می‌تواند شوهر را جلب و زندانی کند البته اگر مهریه تا ۱۱۰ سکه بهار آزادی باشد
سوالات متداول
آیا در نکاح موقت می‌توان ابتدا نکاح را به جا آورد و بعداً مهریه را تعیین کرد ؟
خیر چنین نکاحی باطل است در نکاح موقت ابتدا باید مهریه تعیین گردد
درج شرط عدم مهریه در نکاح موقت به چه صورت است؟
این شرط هم باطل است و هم باطل کننده عقد نکاح است