جلب ثالث یکی از اقسام دعاوی طاری می‌باشد که در قانون آیین دادرسی مدنی به آن اشاره شده است و ما در این مقاله به توضیح آن می‌پردازیم.
جلب ثالث
اقامه دعوا از جانب یکی از اصحاب دعوا علیه شخص ثالث را جلب ثالث می‌گوییم. برای مثال فرض کنید که شخصی با سند عادی ملکی را به دیگری بفروشد و خریدار علیه فروشنده دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی بدهد ولی معلوم شود که سند ملک به نام فروشنده نیست و فروشنده نیز خود ملک را با مبایعه نامه عادی خریداری کرده است در این حالت خواهان ممکن است نسبت به شخصی که سند به نام اوست اقدام به جلب ثالث می‌کند زیرا نهایتاً سند رسمی باید توسط او تنظیم شود.
تشریفات دعوای جلب ثالث
طرح این دعوا دارای تشریفات زیر است
- نیاز به تقدیم دادخواست دارد
- دادخواست جلب ثالث و منظمات آن باید به تعداد اصحاب دعوای اصلی به علاوه یک نسخه باشد
- تقدیم این دادخواست بر خلاف ورود ثالث محدود به زمان خاصی است ، متقاضی جلب ثالث باید نهایتاً تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل جلب را بیان کند و سپس ظرف سه روز بعد از جلسه اول قابل تقدیم است
- یکی از طرفین دعوای اصلی متقاضی جلب ثالث و یک شخص ثالث خوانده جلب ثالث است در دعوای جلب ثالث لازم نیست که اصحاب دعوای اصلی به عنوان خواندگان جلب ثالث درج شود
- جایگاه مجلوب ثالث در دعوای مطروحه شخص ثالث بعد از جلب نسبت به دعوای مطروحه خوانده محسوب می‌شود و تمام آثار خوانده نسبت به او جاری است برای مثال می‌تواند دعوای متقابل طرح کند می‌تواند اقدام به اظهار انواع ایرادات کند می‌تواند نسبت به بهای خواسته اعتراض کند می‌توانند نسبت به رای صادره درخواست تجدید نظر فرجام دادرسی کند یا در صورت غیابی بودن رای صادره علیه او نسبت به واخواهی کند
- با توجه به بند فوق نمی‌تواند به رای صادره در دعوای اصلی اعتراض ثالث کند
مراحل امکان جلب ثالث
جلب ثالث در مراحل زیر امکان‌پذیر است
- در مراحل بدوی واخواهی و تجدید نظر
- در مرحله فرجام جلب ثالث به هیچ ترتیبی راه ندارد چه در خود دیوان عالی کشور و چه در دادگاه بدوی یا تجدید نظری که پس از نقض رای در دیوان عالی پرونده برای رسیدگی مجدد به آنجا فرستاده می‌شود
- در اعاده دادرسی و اعتراض ثالث جلب شخص ثالث راه ندارد
مقاطع امکان جلب ثالث
سوال آن است که جلب ثالث تا چه مقطعی از دادرسی امکان‌پذیر است؟
- توجه داشته باشید در مراحل بدوی و تجدیدنظر هر یک از اصحاب دعوا که جلب شخص ثالثی را لازم بداند می‌تواند نهایتاً تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل خود را اظهار کرده و نهایتاً ظرف سه روز پس از جلسه اول دادخواست جلب ثالث را تقدیم کند در این خصوص توجه داشته باشید که این مهلت آخرین موعد تقدیم دادخواست جلب ثالث است قبل از آن نیز می‌توان دادخواست جلب ثالث داد برای مثال متقاضی جلب ثالث می‌تواند قبل از تشکیل جلسه اول دادرسی دادخواست جلب ثالث را تقدیم کند
- دادگاه تجدید نظر مکلف به تشکیل جلسه دادرسی نیست بنابراین بهتر است که شخصی که قصد جلب ثالث در مرحله تجدید نظر را دارد برای تقدیم دادخواست جلب ثالث خود، منتظر جلسه اول دادرسی مرحله تجدید نظر نماند
- در مرحله واخواهی بستگی به آن دارد که واخواه اقدام به جلب ثالث کند یا واخوانده بدین نحو که جلب ثالث از جانب واخواه واه باید دادخواست جلب ثالث و دادخواست دادخواهی را با هم و به صورت توأماً تقدیم دادگاه کند جلب ثالث از جانب واخوانده در این حالت مهلت واخوانده برای جلب ثالث مانند همان است که در مرحله بدوی و تجدید نظر بیان شد یعنی واخوانده باید نهایتاً تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل خود را اظهار کرده و نهایتاً ظرف سه روز پس از جلسه اول دادخواست جلب ثالث را تقدیم کند
- جلب ثالث در دیوان عدالت اداری خواهان می‌تواند ضمن دادخواست اصلی یا نهایتاً ظرف ۳۰ روز بعد از تقویم دادخواست اصلی جلب ثالث نماید و خوانده نیز می‌تواند همراه با پاسخ به دعوای اصلی جلب ثالث نماید رسیدگی توأمان به دعوای اصلی و جلب ثالث در خصوص رسیدگی و توأماً به این دو دعوا باید توجه داشت که در صورتی با هم قرار می‌گیرد که حداقل یکی از این دو شرط نسبت به آنها موجود باشد
- هر دو دعوا ناشی از یک منشا باشد یعنی سبب هر دو یک عمل حقوقی یا یک واقعه حقوقی باشد
- بین آنها ارتباط کامل باشد یعنی اتخاذ تصمیم در یکی در دیگری موثر باشد
- اگر هیچ یک از این دو شرط فوق برقرار نباشد دادگاه هر دو دعوا را از هم جدا کرده و در صورت صلاحیت جداگانه به آنها رسیدگی می‌کند
- اگر دادگاه احراز کند که جلب ثالث به منظور تبانی یا تاخیر در رسیدگی است می‌تواند آن را از دعوای اصلی جدا کرده و در صورت صلاحیت به صورت جداگانه رسیدگی کند
- پس از وصول دادخواست جلب ثالث دادخواست جلب ثالث و ضمائم آن به سایر اصحاب دعوای اصلی و نیز به مجلوب ثالث ابلاغ می‌شود تا در جلسه دادرسی دعوای اصلی دعوای جلب ثالث نیز مورد رسیدگی قرار گیرد
- پس از ابلاغ وقت دادرسی دعوای اصلی به مجلوب ثالث و سایر اصحاب دعوای اصلی مبلغ دادخواست جلب ثالث به مجلوب ثالث اصحاب دعوا اگر از زمان ابلاغ دادخواست جلب ثالث به مجلوب ثالث و سایر اصحاب دعوا تا جلسه دادرسی مهلت کافی یعنی حداقل ۵ روز نباشد و اصحاب دعوای اصلی و مجلوب ثالث نیز به دلیل عدم رعایت حداقل فاصله زمانی حاضر به دفاع نباشند وقت دادرسی مجدد تعیین می‌شود
سوالات متداول
اگر متقاضی جلب ثالث جلب ثالث را بعد از مهلت مقرر یعنی بعد از جلسه اول دادرسی طرح کند تکلیف چیست آیا دعوای او رد می‌شود؟
خیر در این صورت دعوای مزبور به عنوان یک دعوای مستقل و نه به عنوان یک دعوای تاری رسیدگی می‌شود البته اگر این دعوای جلب ثالث با دعوای اصلی مرتبط باشد وفق ماده ۱۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه به نحو توأماً با آن دو رسیدگی خواهد کرد
شخصی نسبت به دعوای اقدام به جلب ثالث می‌کند اما دادگاه نسبت به دعوای اصلی قراری مانند قرار رد دعوا صادر می‌کند در این حالت تکلیف جلب ثالث چیست؟
این دعوا به عنوان یک دعوای مستقل رسیدگی می‌شود مگر آنکه این جلب ثالث صرفاً به منظور تقویت موضع جلب کننده باشد و قابلیت رسیدگی جداگانه را نداشته باشد که در این صورت نسبت به آن نیز قرار رد دعوا صادر می‌شود