واخواهی یکی از طرق اعتراض به رای صادر شده غیابی می باشد زمانی که خوانده در جلسات رسیدگی غایب است و حکم بر علیه او صادر می شود می تواند در بازه زمانی که بیان می شود نسبت به حکم واخواهی کند در این مقاله به توضیح واخواهی و شرایط و اوصاف آن و مهلت قانونی برای واخواهی میپردازیم
واخواهی
هرگاه علیه خوانده حکم غیابی صادر شود او می‌تواند در همان دادگاه صادر کننده حکم بدان اعتراض کند این اعتراض محکوم علیه غایب (خوانده غایب) به حکم غیابی را واخواهی گویند.
اصحاب واخواهی
واخواه همان خوانده بدوی و واخوانده همان خواهان بدوی است
ممکن است فقط برخی از خوانده‌ها غیابی واخواهی کنند در این صورت رای فقط نسبت به ایشان قابل نقض است و نسبت به سایر خوانده‌ها به قوت خود باقی می‌ماند مگر آنکه رای قابل تجزیه نباشد که در این صورت نسبت به همگی نقض می‌شود
ممکن است واخواه فقط نام برخی از خواهان‌های بدوی را به عنوان واخوانده درج کند در این صورت اگر رای قابل تجزیه باشد فقط نسبت به همان واخواندگان مندرج در دادخواست قابل نقض است اما اگر قابل تجزیه نباشد به دلیل عدم درج نام تمام اشخاص متاثر از دعوا واخواهی قابل رسیدگی نیست و نسبت به آن قرار عدم استماع صادر می‌شود
فرآیند واخواهی
فرایند واخواهی به این شکل است که
واخواه باید دادخواست واخواهی را به یکی از این دو مرجع تقدیم کند
- دفتر شعبه صادر کننده رای
- اگر در زندان یا بازداشت باشد به دفتر زندان یا دفتر بازداشتگاه تقدیم کند
تاریخ تقویم دادخواست به هر یک از دو مرجع فوق تاریخ واخواهی تلقی می‌شود
در واخواهی هیچ ادعای جدیدی از خواهان پذیرفته نیست زیرا واخواهی فرصت دفاعی خوانده است بنابراین در واخواهی دعوای اضافی و افزایش خواسته راه ندارد
تشکیل جلسه در مرحله واخواهی
در واخواهی باید لزوماً جلسه دادرسی تشکیل شود تا خوانده یا همان واخواه بتواند از حقوق جلسه اول برخوردار شود دادگاه نمی‌تواند بدون تعیین وقت دادرسی رای با خواسته را تایید یا نقض کند
مهلت واخواهی
مهلت واخواهی بیست روز از تاریخ ابلاغ رای اعم از (واقعی یا قانونی ) برای اشخاص مقیم داخل ایران و دو ماه برای اشخاص مقیم خارج از ایران است اما در یک مورد واخواهی قابل تمدید می شود که عبارت است از
در صورت وجود عذرهای چهارگانه مذکور در ماده ۳۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی در این خصوص باید توجه داشت که این عذرهای چهارگانه عبارت است از
- بیماری مانع حرکت
- فوت یکی از والدین همسر یا اولاد
- حوادث قهری
- توقیف یا در حبس بودن
نکته قابل توجه این است که این موارد چهارگانه در صورتی موجب تمدید واخواهی است که آخرین روز اقدام واخواهی با یکی از این معاذیر مصادف باشد اما اگر یکی از این معاذیر چهارگانه در اثنای مهلت واخواهی حادث شود از موجبات تمدید مهلت نیست
واخواه باید در دادخواست واخواهی عذر خود را برای قاضی ذکر کند و اثبات کند دادگاه قبل از رسیدگی به واخواهی باید بررسی کند که آیا معاذیر ادعایی وجود دارد یا خیر اگر قاضی این عذر را صحیح بداند قرار قبول واخواهی را صادر می‌کند و اگر چنین عذری وجود نداشت قرار رد دادخواست واخواهی صادر می‌کند
شخصی که دارای عذر موجهی برای واخواهی خارج از موعد است و انتهای موعد او برای واخواهی با یکی از عذرهای فوق مصادف شود باید به محض رفع عذر مزبور دادخواست واخواهی را تقدیم کند
شرایط دادخواست واخواهی
قانونگذار در خصوص شرایط دادخواست واخواهی سکوت کرده است اما
- در دادخواست واخواهی باید نام و اقامتگاه واخواه و نماینده او نام و اقامتگاه واخوانده درج شود
- هزینه دادرسی واخواهی باید پرداخت شود هزینه دادرسی واخواهی چهار و نیم درصد ارزش خواسته‌ای است که مورد واخواهی قرار گرفته است بنابراین خواسته دعوای بدوی ملاک نیست مگر آنکه نسبت به کل آن حکم بر محکومیت صادر شده باشد
- تعداد نسخه‌های دادخواست واقعی ضمائم آن باید به تعداد واخواندگان به علاوه یک نسخه باشد
- در صورت نقص دادخواست واخواهی به نحو مقرر در مرحله بدوی باید اخطار رفع نقص صادر و دادخواست تکمیل شود در صورت عدم رفع نقص مدیر دفتر قرار رد دادخواست واخواهی را صادر می‌کند این قرار ظرف ۱۰ روز از ابلاغ قابل اعتراض در نزد رئیس همون شعبه است و نظر رئیس شعبه در تایید یا نقض قرارداد مذبور قطعی است
ادله واخواه
لازم نیست که واخواه در دادخواست واخواهی خود ادله مبنی بر رد ادعای خواهان بدوی اقامه کند واخواهی امتداد مرحله بدوی و فرصت دفاع خوانده غایب است بنابراین صرف تکذیب ادعای خواهان بدوی توسط واخواه کافی است این خواهان بدوی است که باید صحت ادعای خود را ثابت کند البته اگر خواهان بدوی ادله مبنی بر صحت ادعایش طرح کرده باشد
صرف تقدیم دادخواست واخواهی در مهلت مقرر اگر کامل باشد یا در مهلت رفع نقص کامل شود برای دادگاه تکلیف رسیدگی خواهی را ایجاد می‌کند اگر دادخواست واخواهی کامل باشد و در مهلت مقرر قانونی تقدیم شده باشد
جبران خسارت ناشی از اجرای حکم غیابی
اگر حکم غیابی نقض شود خساراتی که به واسطه اجرای حکم غیابی به خوانده غایب وارد شده است جبران می‌شود جبران این خسارت منوط به جمع شدن همه شرایط زیر است
- حکم غیابی اجرا شده باشد
- به واسطه اجرای حکم غیابی خساراتی به محکوم علیه غایب وارد شده باشد
- حکم غیابی به واسطه اعتراض محکوم علیه نقض شود محکوم علیه غایب بعد از نقض رای و قطعیت رای مطالبه خسارات ناشی از اجرای حکم طرح دعوا کند
تداخل واخواهی و تجدید نظر
در صورت تقدیم دادخواست واخواهی در مهلت تجدید نظر بدون عذر موجه این دادخواست را تجدید نظر تلقی می‌کنیم
تقویم دادخواست تجدید نظر در مهلت واخواهی این امر به منزله اسقاط حق واخواهی است و در نتیجه دادخواست او مورد رسیدگی تجدید نظر قرار می‌گیرد
سوالات متداول
آیا در واخواهی حتماً باید جلسه دادرسی و رسیدگی تشکیل شود؟
بله در واخواهی حتما باید جلسه دادرسی تشکیل شود تا خوانده یا همان واخواه بتواند از حقوق جلسه اول برخوردار شود
مهلت واخواهی برای افراد مقیم ایران و افراد مقیم خارج از ایران چند روز است؟
واخواهی برای افراد مقیم ایران بیست روز از تاریخ ابلاغ رای و برای اشخاص مقیم خارج از ایران دو ماه می‌باشد