آیا میتوان وراث را از ارث محروم کرد؟

محروم کردن وراث از ارث یکی از موضوعاتی است که گاها شنیده میشود و این موضوع باعث ایجاد نگرانی در برخی از ورثه میگردد که نکند پدر یا مادرم مرا از ارث محروم کند. موضوع ارث بری ریشه در فقه و شرع اسلامی دارد و احکام آن صریحا از قرآن کریم استنباط شده است پس نمیتوان به همین راحتی از احکام سرپیچی کرد و خلاف آن را انجام داد. در این مقاله به محروم نمودن وراث از ارث میپردازیم.

ارث

انتقال اموال حقوق و دیون به وراث پس از موت مورث است ارث در زمره وقایع حقوقی باشد شرط تحقق ارث مرگ است چه مرگ حقیقی باشد و چه مرگ فرضی غایب مفقود الاثر باشد

• یکی از عواملی که موجب پیدایش رابطه توارث بین دو شخص می‌شود نسب می‌باشد منظور قرابت نسبی است که در سه طبقه می‌گنجد و هر طبقه طبقه بعد را از ارث محروم می‌کند 
• طبقه اول به طور اختصار پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد که همان نوه می‌شود هر قدر که این درجه به سمت پایین حرکت کند
• طبقه دوم اجداد و جداد همان پدربزرگ و مادربزرگ و برادر و خواهر و اولاد آنها
• طبقه سوم عمه‌ها و عموها دایی‌ها و خاله‌ها و اولاد آنها
• یکی دیگر از موجبات که باعث پیدایش رابطه توارث می‌شود سبب می‌باشد که به واسطه قرابت سببی فقط زوجینی که ازدواج ایشان از نوع ازدواج دائم می‌باشد از یکدیگر ارث می‌برند

زمان مالکیت وارث بر ترکه

ارث یک امر قهری است و یک واقعه حقوقی بنابراین ارث قابل قبول یا رد کردن نیست و به محض فوت متوفی خود به خود اموال به وراث می‌رسد

قبول یا رد ترکه یا همان اموال متوفی به معنای قبول یا رد مالکیت ترکه توسط وراث و به معنای قبول یا رد ارث نیست بلکه به معنای آن است که آیا وراث مدیریت و اداره ترکه و پاسخگویی نسبت به دیون متوفی را قبول می‌کنند یا قبول نمی‌کنند

شرط وراثت

تنها شرطی که برای وراثت وجود دارد زنده بودن وارث در حین فوت مورث است به این معنا زمانی که مثلاً پدری فوت می‌شود فرزندان او در صورتی از پدر ارث می‌برند که در زمان فوت پدر همگی زنده باشند البته اگر در بین وراث حمل و جنینی وجود داشته باشد در صورتی ارث می‌برد که نطفه او حین الموت منعقد شده باشد و زنده هم متولد شود اگرچه فوراً پس از تولد بمیرد

حکم محروم کردن وراث از ارث

طبق ماده ۸۳۷ قانون مدنی اگر کسی به موجب وصیت یک یا چند نفر از ورثه خود را از ارث محروم کند وصیت مزبور نافذ نیست طبق این ماده و از نظر شرعی فرد مورث نمی‌تواند فرزندان و کسانی که از او ارث می‌برند را از ارث محروم کند البته یک قاعده وجود دارد که باید به آن توجه داشت و آن این است که طبق ماده ۸۴۳ قانون مدنی وصیت به زیاده بر ثلث ترکه نافذ نیست مگر به اجازه وراث و اگر بعضی از ورثه اجازه کنند فقط نسبت به سهم او نافذ است فرد می‌تواند تا یک سوم از مال و اموال و ترکه خود را طبق وصیت از یکی از وراث خود محروم کند و از لحاظ قانونی فقط تا یک سوم اختیارت تصمیم گیری نسبت به مال و اموال خود را دارد و اگر از این یک سوم بیشتر شود نافذ و صحیح نیست و قانونگذار به آن توجه نمی‌کند البته اگر نسبت به اون مازادی که بر یک سوم از مال و اموال خود تصمیم گیری کرده است ورثه آن را قبول کنند و اجازه بدهند نسبت به آنها صحیح است اما اگر ورثه اجازه ندهند و قبول نکنند مازاد بر یک سوم صحیح و نافذ نمی‌باشد

و همانطور که می‌دانید فرد باید زنده باشد تا وصیت خود را بنویسد بنابراین تا زمانی که زنده است می‌تواند تمام مال و اموال و ترکه خود را به یکی به یکی از فرزندان خود انتقال دهد بدین صورت که به صورت قانونی در دفترخانه تمام مال و اموال خود را به نام یکی از فرزندان خود بزند در این صورت بقیه فرزندان از ارث محروم می‌گردند یا همونطور که بیان شد طبق وصیت تا یک سوم از مال و اموال خود را می‌تواند از فرزندان محروم کند اما زمانی که فرد فوت شود و وصیتی نیز نداشته باشد که طبق اون وصیت تا یک سوم تصمیم گیری شده باشد تمامی ارث بین وراث طبق قاعده و قواعدی که وجود دارد تقسیم می‌شود و زمانی که فرد فوت شد دیگر هیچ اختیاری نسبت به مال و اموال و ترکه‌ای که از خود باقی گذاشته است ندارد و نمی‌تواند تصمیم گیری کند پس بنابراین در این صورت تمامی ترکه طبق حکم شرعی و قانونی که وجود دارد بین ورثه تقسیم می‌شود

چه کسانی از ارث محروم می‌شوند 

همانطور که وارث می‌تواند تا یک سوم از اموال خود را نسبت به برخی از وراث خود محروم از ارث کند یک سری از موانع وجود دارد که خود به خود وارث از ارث محروم می‌شود این موارد عبارتند از 

• قتل اگر وارث مورث خود را به قتل رسانده باشد از ارث محروم می‌شود البته در این رابطه باید این نکته را توجه داشت که اگر یک وارث رقیب خود در ارث را به قتل برساند این امر موجب محروم شدن او از ارث نمی‌شود
• کفر یکی از موانع ارث کفر است یعنی کافر از مسلمان ارث نمی‌برد به عبارت دیگر اگر کافر فوت کند و یکی از وراث او مسلمان باشد همه اموال متعلق به او خواهد بود و این شخص مانع از به ارث بردن سایر وراث که کافر هستند می‌شود
• بر طبق قانون فرزندی که حاصل یک رابطه نامشروع باشد از والدین خود ارث نمی‌برد یک مورد دیگر که موجب محرومیت از ارث می‌شود زمانی است که بین زن و شوهری لعان صورت بگیرد و این دو یکدیگر را لعن کند و بعد در زمان عده یکی بمیرد در این حالت آن کسی که زنده مانده از شخص متوفی ارث نمی‌برد

با توجه به مطالبی که در فوق ذکر شد متوجه شدیم که محروم کردن وارث از ارث طبق شرایطی که گفته شد امکان‌پذیر است و موضوع ارث یکی از مباحث بسیار مهمی است که در برخی پرونده‌ها با پیچیدگی‌های زیادی همراه است و به دلیل حساسیت بالایی که دارد مستلزم این است که حتماً از یک وکیل با تجربه و با دانش خوب در این حوزه استفاده نمود و مشاوره گرفت و برای مسیر و پرونده‌ای که در پیش رو دارید میتوانید از وکلای گروه حقوقی پیشداد کمک بگیرید.

سوالات متداول