ابرا در قانون به چه معناست و شرایط آن کدام است

ابرا یکی از روش‌های سقوط تعهدات می‌باشد که در ماده ۲۶۴ قانون مدنی به این مورد پرداخته است و در روش‌های شش گانه‌ای که برای سقوط تعهدات صحبت شده است از ابرا نیز سخن گفته است

ابرا

همانطور که بیان شد ما در قانون ایران دو نوع حقوق داریم یک حقوق عینی و یک حقوق دینی، حقوق دینی حقوقی هستند که یک حق مالی است که به عهده دیگری قرار می‌گیرد و می‌تواند برای انتقال مال، انجام یا ترک کردن یک فعل از آن استفاده کند، مثلاً وقتی فردی به شخص دیگری بدهکار می‌باشد این یک حق دینی است

• ابرا به معنی اسقاط و از بین رفتن حق دینی می‌باشد

احکام ابرا

در خصوص ابرا باید به موارد زیر توجه داشت

• اسقاط حقوق عینی و حقوق فکری را اعراض و اسقاط حقوق دینی را ابرا گوییم البته اسقاط خیارات نه اعراض است و نه ابراز و در این تقسیم بندی حضور ندارد
• ابرا یک ایقاع است یعنی با اراده یکی از طرفین ایجاد می‌شود که فقط با اراده طلبکار انشا می‌شود و اراده بدهکار در تشکیل آن تاثیری ندارد
• برای نوشتن ابرا مانند سایر ایقاعات نیاز به ابراز قصد و نیت است و نیاز به اطلاع طرف مقابل نیست همین که قصد طرف اظهار شود ابرار رخ داده است حتی اگر این ابرا به اطلاع طرف مقابل نرسیده باشد
• ابرا از موجبات سقوط تعهد است اما همیشه در حکم وفای به عهد نیست بلکه علی الاصول در حکم وفای به عهد است یعنی در مواردی از احکام وفای به عهد و ایفای تعهد پیروی نمی‌کند برای مثال اگر مردی قبل از مباشرت نسبت به کل مهریه ایفای تعهد کند و کل مهریه را بپردازد اما قبل از مباشرت بین زوجین طلاق رخ دهد مرد می‌تواند نیمی از مهریه پرداختی را باز پس بگیرد اما اگر مرد قبل از مباشرت مهریه را نداده باشد بلکه زن او را از پرداخت مهریه ابرا کرده باشد یا زن طلب خود بابت مهریه را به همان مرد هبه یا صلح کرده باشد و قبل از مباشرت بین طرفین طلاق رخ دهد بنابر نظر اقوای نویسندگان حقوق مدنی مرد حق گرفتن نصف مهریه را ندارد در این حالت درست است که زن مرد را از مهریه ابرا کرده است و این ابرا موجب سقوط تعهد زن نسبت به مهریه شده است اما نوعی وفای به عهد نیست بنابراین در صورت طلاق قبل از مباشرت مردی که هیچ مهریه‌ای نپرداخته بلکه از طریق ابرا بری الذمه شده یعنی دیگر هیچ دینی ندارد نمی‌تواند مانند مردی که مهریه را پرداخته است نیمی از مهریه را باز پس بگیرد
• ابرای ذمه میت از بدهکاری او صحیح است پس ممکن است میت ابرا شود که در این صورت ابرا به ترکه میت تعلق می‌گیرد در ابرا ذمه میت شخصی که حقیقتاً ابرا می‌شود وراث میت هستم
• ابرا از جانب نماینده امکان‌پذیر است مگر نماینده محجورین که به دلیل صرفاً مضر بودن ابرا نمی‌توانند دیون محجور را ابرا کنند

شرایط ابرا

دیونی می‌توانند مورد ابرا واقع شوند که دارای اوصاف زیر باشند

• دینی که قرار است ابرا شود باید یکی از این دو وصف را داشته باشد
• دینی موجود باشد یا
• دینی باشد که اگرچه اصل دین فعلاً موجود نیست اما سبب آن موجود باشد برای مثال تعهد ناشی از عقد بیمه که برای بیمه‌گر مبنی بر پرداخت خسارت ایجاد می‌شود اگرچه هنوز موجود نیست اما سبب بیمه است در حال حاضر موجود است
• حقوق اشخاص ثالث به آن دیون تعلق گرفته است مانند دیونی که به نفع شخص ثالث توقیف شده است قابل ابرا نیست

اهلیت در ابرا

• اهلیت متعهدی که قرار است بری ذمه شود یعنی کسی که تعهد خود را ادا کرده است لازم نیست اما شخص متعهد له که قرار است ابرا کند باید اهلیت داشته باشد
• محجورین خودشان اهلیت ابرا ندارند و نماینده محجورین یعنی ولی وصی و قیم هم نمی‌توانند از جانب محجورین مطالبات ایشان را ابرا کنند زیرا ابرا یک عمل حقوقی صرفاً مضر است

عدم قابلیت رد و رجوع از ابرا

• ابرا بعد از انشا از جانب طلبکار قابل رجوع نیست بنابراین یک ایقاع لازم و غیر قابل رجوع است مگر در دو مورد که طلبکار می‌تواند از ابرا رجوع کند
• در وصیت به ابرا طلبکار حق رجوع از ابرا را دارد
• در ابرا با شرط عوض که اگر بدهکار که شرط وضع را پذیرفته باشد اما از انجام تعهد خودداری کند و علی رغم درخواست الزام او او شرط را انجام ندهد و انجام آن شرط توسط ثالث هم ممکن نباشد در این صورت شخص ابرا کننده می‌تواند از ابرا خود رجوع کند
• ابرا از جانب بدهکار قابل رد نیست بنابراین یک ایقاع غیر قابل رد است یعنی بدهکار حق رد کردن ابرا ندارد حتی اگر وصیت به ابرا باشد

وصیت به ابرا

یعنی طلبکار، بدهکار را برای بعد از فوتش ابرا کند وصیت به ابرا دارای احکام زیر است

• وصیت به ابرا یک ایقاع است یعنی وصیت به ابرا نیاز به قبول بدهکار ندارد و از جانب او قابل رد نیست
• وصیت به ابرا قابل رجوع است یعنی طلبکار قبل از فوت خود می‌تواند از این وصیت رجوع کند
• وصیت به ابراء نسبت به پس از فوت موثر است یعنی طلبکار قبل از فوت می‌تواند طلب خود را مطالبه کند

ابرا با شرط عوض

بنابر نظر برخی از حقوقدانان در ابرا ممکن است شرط عوض راه داشته باشد، بنابر نظر ایشان این شرط عوض ماهیت ابرا را دگرگون نمی‌کند و این ابرا همچنان با اراده ی طلبکار انشا می‌شود، همان شرط عوضی است که توسط طرفین مورد توافق واقع شده است . اگر بدهکاری که شرط عوض را پذیرفته است از انجام تعهد خودداری کند طلبکار الزام او را می‌خواهد و اگر الزام نشد به خرج کسی که برای او شرط شده است و توسط ثالث آن شرط انجام می‌شود و اگر مالی از مشروط علیه یعنی کسی که برای او شرط شده است به دست نیاید یا آنکه شرط قائم شخص باشد و انجام آن توسط ثالث ممکن نباشد در این صورت شخص ابرا کننده می‌تواند از ابرای خود رجوع کند

سوالات متداول