کدام نوع ورشکستگی جرم است

ورشکستگی انواع مختلفی دارد که برخی از آنها جرم می‌باشد در این مقاله به این موارد می‌پردازیم در ابتدا لازم است که با ورشکستگی آشنا شویم و شرایط اینکه یک شخص ورشکسته می‌شود را بدانیم .

تعریف ورشکستگی

اگر تاجر اعم از آنکه شخص حقیقی باشد یا شخص حقوقی یعنی شرکت‌های تجاری در پرداخت وجوهی که بر عهده اوست دچار توقف شود و به واسطه این توقف و به منظور حفظ حقوق طلبکارانش از تصرف در اموال خود ممنوع شود به چنین حالتی که تاجر از تصرف در اموال خود منع می‌شود ورشکستگی می‌گویند پس از صدور حکم ورشکستگی قواعد خاص ورشکستگی بر اموال و مطالبات و دیون تاجر ورشکسته و تصفیه دیون او حکومت می‌کند

شرایط ورشکستگی

در مورد حکم ورشکستگی توجه داشته باشید که صدور آن منوط به دو شرط است

• تاجر بودن مدیون این حکم در مورد تجار صادر می‌شود و در مورد اشخاص غیر تجار علی الاصول موضوعیت ندارد

• توقف مدیون حکم ورشکستگی به واسطه توقف تاجر در پرداخت دیون حاصل می‌شود. اعم از آنکه این دیون مربوط به معاملات تجاری او یا مربوط به معاملات غیر تجاری او باشد

اقسام ورشکستگی

• ورشکستگی عادی

• ورشکستگی به تقصیر که خود به دو دسته تقسیم می‌شود ورشکستگی به تقصیر اختیاری و ورشکستگی به تقصیر اجباری
• ورشکستگی به تقلب

ورشکستگی عادی

نوعی ورشکستگی که معلول جریانات عادی امور و عوامل پیش بینی نشده است در این حالت تاجر مرتکب تقصیر و تقلبی نشده است پس این نوع ورشکستگی جرم نمی‌باشد

ورشکستگی به تقصیر اجباری

در این حالت قاضی باید تاجر را ورشکسته به تقصیر اعلام کند به عبارت دیگر علاوه بر آنکه تاجر از حیث تجاری ورشکسته شده است از حیث جزایی نیز مرتکب جرم شده و محکوم به مجازات ورشکستگی به تقصیر می‌شود مواردی که دادگاه باید حکم ورشکستگی به تقصیر تاجر را صادر کند عبارتند از

• زیادتر بودن مخارج شخصی و خانوادگی تاجر نسبت به درآمد او در زمان قبل از ورشکستگی

• اگر تاجر مبالغ عمده‌ای صرف معاملاتی کرده که در عرف تجاری موهوم یا نفع آن منوط به اتفاق محض است یا به عبارت دیگر انجام معاملات غیرمتعارف با سود کاملاً احتمالی

• انجام معاملاتی برای ایجاد تاخیر در امر ورشکستگی مانند خرید کالا به مبلغ بالاتر یا فروش کالا به مبلغی پایین‌تر از مظنه روز یا به دست آوردن وجه به نحوی که به مصلحت نباشد مانند قرض گرفتن و صدور برات سازشی در این مورد باید توجه داشت که برات سازشی براتی بدون پشتوانه یعنی بدون محل است که با انگیزه به دست آوردن اعتبار صادر می‌شود و در آن صادر کننده با شخص براتگیر توافق می‌کند که صادر کننده نام وی را به عنوان درج کند و او نیز برات را قبول کند ولی صادر کننده ملزم می‌شود که پیش از آنکه دارنده برات برای مطالبه وجه آن به برت گیر مراجعه کند خود وجه برات را بپردازد و رضایت دارنده را جلب کند یا آنکه وجه را در نزد برات گیر تامین کند
• ترجیح یکی از طلبکاران بر دیگران پس از توقف یعنی پرداخت دین یکی از طلبکاران بعد از تاریخ توقف

ورشکستگی به تقصیر اختیاری

در این حالت قاضی ممکن است تاجر را ورشکسته به تقصیر اعلام کند باید توجه داشت که این اختیار اختیار دادگاه است نه دادسرا به عبارت دیگر در صورت برقراری هر یک از موجبات ورشکستگی به تقصیر اختیاری دادسرا باید قرار مجرمیت و کیفرخواست را صادر کند حال دادگاه مخیر است که حکم کیفری مبنی بر ورشکستگی به تقصیر صادر کند یا صادر نکند مواردی که دادگاه ممکن است حکم ورشکستگی به تقصیر تاجر را صادر کنند عبارتند از

• اگر به حساب دیگری و بدون آنکه عوضی دریافت کند تعهداتی کرده باشد که نظر به وضعیت مالی او حین انجام آنها آن تعهدات فوق العاده باشد یا به عبارت دیگر تاجر تعهد غیر متعارفی به نفع دیگری بر عهده گرفته باشد
• اگر عملیات تجارتی او متوقف شده و او ظرف سه روز از تاریخ توقف این امر را به دفتر دادگاه اعلام نکند و صورتحساب دارایی و دفاتر تجاری خود را تحویل ندهد نداشتن دفاتر تجاری یا نقص یا بی ترتیبی در آنها باید توجه داشت که صرف عدم ارائه دفاتر مشمول این بند نیست
• عدم درج دیون و مطالباتش به طور دقیق در صورت دارایی

مجازات ورشکستگی به تقصیر

در زمینه مجازات آن به دو ماده برمی‌خوریم

ماده ۵۴۳ قانون تجارت که مجازات آرا ۶ ماه تا ۳ سال حبس می‌داند

ماده ۶۷۱ قانون مجازات اسلامی که مجازات آن را ۶ ماه تا دو سال حبس می‌داند

ورشکستگی به تقلب

در ورشکستگی به تقلب تاجر با تقلب و سوء نیت دست به اقداماتی می‌زند تا خود را ورشکسته و ناتوان از پرداخت دیون معرفی کند ورشکستگی به تقلب نیز مانند ورشکستگی به تقصیر جرم محسوب می‌شود مجازات آن طبق ماده ۶۷۰ قانون مجازات اسلامی ۱ تا ۵ سال حبس است در موارد زیر حکم ورشکستگی به تقلب تاجر صادر می‌شود

• اگر تاجر ورشکسته دفاتر خود را مفقود کرده باشد

• اگر تاجر ورشکسته قسمتی از دارایی خود را مخفی کرده باشد یا به واسطه تبانی و معاملات صوری از بین برده باشد

• اگر تاجر ورشکسته خود را به طور تقلبی به میزانی که در حقیقت مدیون نیست مدیون وانمود کند

جرایم مرتبط با ورشکستگی

موارد اعمال مجازات ورشکستگی به تقلب اشخاص زیر به مجازاتی که برای ورشکستگی به تقلب مقرر است محکوم می‌شوند

• اشخاصی که با علم و آگاهی به نفع تاجر ورشکسته تمام یا قسمتی از دارایی معقول یا غیرمنقول او را از میان ببرند از دسترس خارج کنند یا پیش خود نگه دارند یا مخفی کنند
• اشخاصی که به قصد تقلب به اسم خود یا به اسم شخصی دیگر طلبی غیر واقعی را اظهار نمایند و مطابق ماده ۴۶۷ قانون تجارت التزام داده باشند که طلب آنها طلبی حقیقی و بدون قصد استفاده نامشروع است

• اشخاصی که به اسم شخصی دیگری یا به اسم خیالی تجارت کرده باشند و هر یک از اعمال مندرج در ماده ۵۴۹ قانون تجارت یعنی اعمالی را که موجب ورشکستگی به تقلب است و در بالا ذکر گردیده است را مرتکب شده باشند

موارد اعمال مجازات سرقت

اشخاص زیر مجازاتی که برای سرقت مقرر است محکوم می‌شوند

اگر اقوام شخص ورشکسته بدون شرکت وی اموال او را از میان ببرند یا مخفی کنند یا پیش خود نگه دارند توجه داشته باشید که این مقرره فقط ناظر به اقوام شخص ورشکسته است و اگر سایر اشخاص مرتکب چنین اقداماتی شده باشند مستوجب مجازات مقرر در این ماده نیستند گرچه معلوم نشده که منظور از اقوام چه اشخاصی تا کدام درجه و طبقه هستند اما به نظر می‌رسد که باید منظور از عبارت اقوام را اقربای نسبی و سببی تاجر تا درجه سوم از هر طبقه دانست

جنبه‌های حقوقی جرایم ورشکستگی به تقلب و تقصیر

دربندهای بالا دادگاه جزایی که به پرونده کیفری رسیدگی می‌کند باید در مورد مسائل زیر نیز حکم دهد رد کلیه اموال و حقوقی که موضوع جرم بوده است به هیئت طلبکاران حتی اگر مدعی خصوصی هم نباشد دادگاه باید این حکم را صادر کند جبران ضرر و خساراتی که ادعا شده است البته صدور حکم بر این خصوص بر خلاف بند فوق منوط به درخواست مدعی خصوصی است یعنی باید حداقل یک نفر در این زمینه شکایت کرده باشد دادگاه یجایی حتی در صورت تبرئه متهم نیز در مواد فوق اقدام به صدور حکم می‌کند

جرایم خاص مدیر تصفیه

• اگر مدیر تصفیه در حین تصدی پولی مربوط به ورشکسته را حیف و میل کرده باشد به مجازات خیانت در امانت محکوم می‌شود

• اگر مدیر تصفیه اعم از اینکه خود نیز طلبکار تاجر باشد یا نباشد در مذاکرات راجع به ورشکستگی با شخص ورشکسته یا با دیگری تبانی کرده یا قرارداد خصوصی منعقد کند که آن تبانی یا قرارداد به نفع مرتکب و به ضرر تمام یا برخی از طلبکاران باشد به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال محکوم می‌شود

اعلان محکومیت

هر حکم محکومیتی که به موجب توضیحات فوق صادر شود باید در روزنامه کثیرالانتشار اعلان شود اعلان این احکام به خرج محکوم علیه می‌باشد

سوالات متداول

آیا ورشکستگی عادی جرم می‌باشد؟ خیر ورشکستگی عادی جرم نمی‌باشد آیا ورشکستگی تاجر باید در روزنامه کثیرالانتشار اعلان شود؟ بله باید در روزنامه انتشار یابد