نفقه فرزند بعد از فوت پدر

 نفقه فرزند بر عهده پدر می‌باشد، منتها اگر پدر فوت کند باید دید که این نفقه بر عهده چه اشخاصی می‌باشد که در این مقاله به توضیح آن می‌پردازیم

حقوق فرزندان

یکی از حقوقی که فرزندان دارند دریافت نفقه می‌باشد که نفقه آنها بر عهده پدر است

نفقه اقارب

شخص ملزم است در مواردی نفقه اقارب نسبی خود را بپردازد باید توجه داشت که بین اقارب نسبی شخصی فقط ملزم به پرداخت نفقه اقارب عمودی خود از اعم از آنکه اقارب عمودی صعودی یعنی آبا و اجداد باشند یا اقارب عمودی نزولی یعنی اولاد و وظیفه پرداخت اقارب افقی خود یعنی خواهران و برادران و خاله‌ها و دایی‌ها و عمه‌ها و عموها و فرزندان ایشان را ندارد اگر شرایط زیر با هم جمع شوند شخص ملزم به پرداخت نفقه اقارب است

• شخص مستحق نفقه باید فاقد اموال کافی برای گذراندن معاش باشد
• مستحق نفقه نتواند به وسیله اشتغال به شغلی وسایل معیشت خود را فراهم سازد اعم از اینکه این عدم مقدوریت ناشی از ناتوانی و از کار افتادگی باشد یا آنکه ناشی از عدم وجود شغل در جامعه باشد

• شخصی که قرار است نفقه را بپردازد متمکن از دادن نفقه باشد یعنی بتواند بدون اینکه دچار تنگدستی شود نفقه بدهد

میزان نفقه اقارب

در خصوص نفقه اقارب دو شرط باید لحاظ شود

• به میزانی پرداخت شود که نیازها و حوایج مستحق نفقه برآورده شود تا جایی که شخص ملزم به انفاق توانایی و تمکن پرداخت آن را داشته باشد
• اگر پرداخت نفقه موجب شود که شخص ملزم به انفاق دچار تنگدستی و مضیقه شود تکلیف پرداخت نفقه از دوش او برداشته می‌شود

نفقه فرزند

بعد از فوت پدر در پرداخت نفقه اولاد باید ترتیب زیر رعایت شود

• ابتدا بر عهده پدر است
• پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق بر عهده اجداد پدری است
• در صورت نبودن پدر یا اجداد پدری یا عدم قدرت آنها نفقه بر عهده مادر است
• هرگاه مادر هم زنده یا قادر به انفاق نباشد با رعایت طبقه‌ها بر عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری است که به طور مساوی باید پرداخت کنند
• نفقه پدر مادر بر عهده اولاد و اولاد اولاد است

سوالی که پیش می‌آید این است که در صورت تعدد اشخاص ملزم به نفقه دادند نفقه شخص واجب النفقه به چه نحو باید پرداخت شود؟

هرگاه یک نفر هم در خط عمودی صعودی و هم در خط عمودی نزولی فامیل داشته باشد که از حیث و الزام به انفاق در درجه مساوی هستند نفقه او را باید اقارب مزبور به سهم مساوی پرداخت کند بنابراین اگر مستحق نفقه پدر و مادر و اولاد بلافصل داشته باشد نفقه او را باید پدر و اولاد او متساویاً پرداخت کنند بدون اینکه مادر سهمی بدهد و اگر مستحق نفقه مادر و اولاد بلافصل داشته باشد نفقه او را باید مادر و اولاد متساویاً بدهند

تعدد مستحقین انفاق

اگر شخصی اقارب واجب النفقه متعدد داشته باشد و نتواند نفقه همه ایشان را پرداخت کند باید نفقه ایشان را به چه ترتیبی بپردازد در پاسخ به این سوال باید به ترتیب زیر عمل کرد

• ابتدا نفقه زوجه باید پرداخت شود
• بعد از آن نفقه فرزند
• بعد از آن نفقه پدر و مادر

تاثیر نوع ولادت فرزند در نفقه

• والدین نامشروع بنا بر قاعده فقهی تسبیب ملزم به پرداخت نفقه فرزند نامشروع هستند اما فرزند ناشی از زنا ملزم به پرداخت نفقه والدین نامشروع خود نیست
• والدین ملزم به پرداخت نفقه فرزند ناشی از مباشرت به شبهه هستند فرزند ناشی از مباشرت به شبهه نیز ملزم به پرداخت نفقه والدین خود است البته اگر یکی از والدین از نامشروع بودن رابطه مطلع باشد و در نتیجه عمل وی مشمول عنوان شبهه نباشد در این صورت فرزند ناشی از شبهه ملزم به پرداخت نفقه وی نخواهد بود هرچند که آن زن و مرد بر مبنای قاعده تسبیب ملزم به پرداخت نفقه آن فرزند هستند

تفاوت‌های نفقه زوجه و نفقه اقارب و فرزند

این تفاوت‌ها به صورت زیر می‌باشد

• نفقه زوجه در هر صورت بر عهده مرد است صرف نظر از تمکن یا عدم تمکن مالی مرد
• اما نفقه اقارب در صورتی بر عهده فرد می‌آید که آن شخص متمکن از انفاق باشد یعنی توانایی مالی پرداخت نفقه را داشته باشد
• نفقه زوجه در هر صورت بر عهده مرد است صرف نظر از نیاز مالی زوجه یا عدم آن اما نفقه اقارب در صورتی بر عهده فرد می‌آید که شخص مستحق انفاق محتاج باشد و توان کار نیز نداشته باشد
• میزان نفقه زوجه با توجه به وضعیت و شأن زن تعیین می‌شود اما میزان نفقه اقارب صرفاً به اندازه نیازها و حوایج آنهاست البته تا جایی که شخص ملزم به انفاق توانایی و تمکن پرداخت آن را داشته باشد یعنی بتواند که نفقه را پرداخت کند
• نفقه زوجه بر نفقه اقارب مقدم است نفقه اقارب نزولی یعنی فرزندان هم بر نفقه اقارب عمودی یعنی والدین مقدم است
• بنابراین نفقه اشخاص مستقر انفاق به این ترتیب باید پرداخت شود
• نفقه زوجه هم برای گذشته و هم برای والدین حقوقی است اما نفقه اقارب نسبت به گذشته دین طبیعی و نسبت به حال دین حقوقی است بنابراین زوجه می‌تواند نفقه زمان‌های گذشته را نیز مطالبه کند یعنی برای مطالبه نفقه معوقه طرح دعوا کند اما نفقه اقارب فقط نسبت به زمان حاضر و آتی قابل مطالعه است و اقارب نمی‌توانند نفقه گذشته را مطالبه کنند به عبارت دیگر نفقه اقارب فقط از زمان تاریخ طرح دعوا به بعد محاسبه می‌شود و نسبت به گذشته صرفاً دین طبیعی است

آیا می‌توان پرداخت نفقه را بر عهده شخص ثالث گذاشت؟

پاسخ کلی به این سوال مثبت است با توضیحات زیر ممکن است شخص ثالث از شخص ملزم به انفاق ضمانت نماید البته نفقه آینده اقارب قابل ضمانت نیست زیرا دینی است که هنوز موجود نشده است و سبب آن نیز به وجود نیامده است ممکن است از نفقه آینده زوجه ضمانت نمود زیرا سبب آن به وجود آمده است می‌توان در قالب ماده ۷۶۸ قانون مدنی در قالب عقد صلح شخصی را ملزم کرد که نفقه ثالثی را تا مدت معینی یا تا زمان فوت او بپردازد

سوالات متداول