موافقتنامه داوری دارای انواع مختلفی می‌باشد که در این مقاله به توضیح آن می‌پردازیم
موافقتنامه داوری
توافقی است بین طرفین که به موجب آن تمام یا بعضی از اختلافاتی که در مورد یک یا چند رابطه حقوقی معین اعم از قراردادی یا غیر قراردادی به وجود آمده یا ممکن است پیش آید به داوری ارجاع می‌شود
اوصاف موافقتنامه داوری
موافقتنامه داوری دارای اوصاف زیر است
- موافقتنامه داوری ممکن است به صورت کتبی اعم از سند رسمی عادی یا شفایی منعقد شود
- موافقتنامه داوری ممکن است به صورت شرط ضمن عقد یا به صورت یک قرارداد مستقل باشد
- تعیین داور شرط صحت موافقتنامه داوری نیست گرچه ممکن است در آن داور تعیین شده باشد
- اگر در موافقتنامه داوری داور تعیین شده باشد قبول داور شرط صحت موافقتنامه داوری نیست
- موضوع داوری ممکن است آن باشد مانند کلیه اختلافات مالی ناشی از روابط طرفین یا خاص باشد مانند اختلافات ناشی از اجرای یک پرونده خاص
- این موافقتنامه عقدی لازم است را به نحو یک طرفه قابل فسخ نیست
- موافقتنامه داوری مانند سایر عقود فقط نسبت به طرفین موثر است
- اصل نسبی بودن عقود یعنی اختلافات اشخاص ثالث با طرفین موافقتنامه داوری به داوری ارجاع نمی‌شود مگر آنکه شخص ثالث با طرفین اختلاف نسبت به داوری توافق و تراضی نماید
- در موافقتنامه داوری باید موضوع داوری مشخص شود
اعتبار مدت داوری
مدت و اعتبار توافق نامه داوری از قرار زیر است
- مدت و اعتبار توافق‌نامه داوری تابع موافقتنامه داوری است
- همانگونه که ذکر شد موافقتنامه داوری در واقع همان توافقی است که طرفین قرارداد تمام یا قسمتی از اختلافات خود را بر اساس آن به داوری ارجاع می‌دهند که این توافق ممکن است یا به صورت شرط داوری یا به صورت یک قرارداد مستقل یا همان قرارداد داوری محقق شده باشد
- مهلت داوری تابع موافقتنامه داوری است
- البته در صورت سکوت موافقتنامه در این خصوص مهلت داوری سه ماه است
- آغاز این مهلت از تاریخی است که موضوع اختلاف و مشخصات طرفین و مشخصات سایر داوران به همه داوران ابلاغ شود
- پایان مهلت داوری زمانی است که داور یا داوران رای خود را صادر و برای امر ابلاغ به همان روشی که بیان شده است تسلیم کنند
- تمدید مهلت داوری فقط به موجب توافق طرفین امکان‌پذیر است حتی دادگاهی که اقدام به نصب داور کرده نمی‌تواند راسا مهلت داوری را تمدید کند زیرا داوری نهادی توافق محور است
- ضمانت اجرای عدم رعایت مهلت داوری آن است که رای داوری که خارج از مهلت صادر شده قابل ابطال است
موافقتنامه داوری پیشااختلاف و پسا اختلاف
موافقتنامه داوری پیشا اختلاف
اگر توافق داوری قبل از حدوث اختلاف منعقد شود به آن موافقتنامه دارایی پیشا اختلاف گوییم در این خصوص توجه داشته باشید که گاهی دیده می‌شود که اشخاص در قراردادهای خود و در حالی که هنوز اختلافی در خصوص آن قرارداده حاصل نشده
در خصوص اجرای اختلافات احتمالی آتی به داوری تصمیم گیری می‌کنند برخی از نویسندگان توافق اشخاص برای اجرای اختلافات احتمالی آتی به داوری را شرط داوری نام نهادند
موافقتنامه داوری پسا اختلاف
اگر توافق داوری بعد از حدوث اختلاف منعقد شود به آن موافقتنامه داوری پسا اختلاف گوییم در این خصوص توجه داشته باشید که ارجاع اختلاف داوری پس از حدود اختلاف در هر صورت ممکن است چه این اختلاف منجر به طرح دعوا در مراجع قضایی شده باشد و چه منجر به طرح دعوا نشده باشد
بعد از ختم دادرسی نیز طرفین می‌توانند با توافق یکدیگر حل اختلاف را به داوری واگذار کنند این امر به منزله صرف نظر کردن از اجرای حکم دادگاه است برخی از نویسندگان در مقابل عبارت شرط داوری که به موافقتنامه پیشا اختلاف اطلاق کرده‌اند از عبارت قرارداد داوری برای موافقتنامه پسا اختلاف استفاده کرده‌اند
ارجاع دعاوی مطروحه در دادگستری به داوری
- یکی از اقسام موافقتنامه داوری موافقتنامه پسا اختلاف است یعنی بعد از حدوث اختلاف و حتی در جریان رسیدگی به دعوا ممکن است طرفین تراضی کنند و بدین وسیله حل اختلاف را به داوری واگذار کنند در این خصوص باید توجه داشت که دعاوی که در محاکم تحت رسیدگی است نیز به موجب تراضی طرفین قابل ارجاع به داوری است در این صورت دادگاه رسیدگی خود را تا پایان رسیدگی داور و صدور رای توسط داور و قطعیت رای داور یا ابطال آن متوقف می‌کند
- اگر دعوا در مراحل بدوی واخواهی یا تجدید نظر حتی در فرجام تحت رسیدگی باشد طرفین می‌توانند نسبت به توافق رسیدگی در مراجع قضایی و ارجاع اختلاف داوری تراضی کنند
- اگر دعوا در مرحله تجدید نظر باشد و طرفین آن را به داوری ارجاع دهند داوران می‌توانند رای بر خلاف رای دادگاه بدوی صادر کنند در این صورت رای داور قاطع دعوا است و رای بدوی به موجب رای داور نقض می‌شود
- اگر دعوا در مرحله فرجام باشد و طرفین با توافق ارجاع امر داوری و تقاضا کنند یا مورد از موارد ارجاع به داوری تشخیص داده شود دیوان عالی کشور پرونده را برای ارجاع داوری به دادگاه صادر کننده رای فرجام خواسته می‌فرستد
- اگر دعوا توسط دادگاه به داوری ارجاع شده باشد ابلاغ اجرا و ابطال رای داور نیز با همین دادگاه خواهد بود
موافقتنامه داوری مطلق و مقید
موافقتنامه داوری مقید
اگر در موافقتنامه داوری طرفین داور را تعیین کنند و قصد مشترک طرفین مبنی بر آن باشد که داوری داور خاص قید موافقتنامه داوری باشد به عبارت دیگر اگر قصد مشترک طرفین مبنی بر آن باشد که موافقتنامه داوری قایم به انجام داوری توسط داوری باشد که در موافقتنامه تعیین شده به آن موافقتنامه داوری مقید گوییم
موافقتنامه داوری مطلق
در غیر صورت مندرج در بند بالا یعنی اگر طرفین داور را تعیین نکرده باشند یا آنکه مشخص شود که قصد مشترک طرفین آن بوده که در صورت منتفی شدن انجام داوری توسط شخص مزبور باز هم اصل داوری باقی بماند و شخص یا اشخاص دیگری عهده‌دار داوری شوند به این موافقتنامه داوری موافقتنامه داوری مطلق گوییم
سوالات متداول
مهلت داوری به چه صورت می باشد؟
مهلت داوری تابع موافقتنامه داوری است در صورت سکوت موافقتنامه در این خصوص مهلت داوری سه ماه است
آغاز مهلت داوری از چه زمانی است؟
آغاز این مهلت از تاریخی است که موضوع اختلاف مشخصات طرفین و مشخصات سایر داوران به همه داوران ابلاغ شود