تفاوت فروش مال غیر و معامله معارض

 فروش مال غیر و معامله معارض کاملا دو جرم متفاوت از هم می‌باشد که در این مقاله به توضیح این موارد می‌پردازیم در ابتدا لازم است با جرم کلاهبرداری آشنا شویم چون فروش مال غیر و معامله معارض یکی از صورت‌های مختلف جرم کلاهبرداری می‌باشند

کلاهبرداری

کلاهبرداری از جرایم مرکب است که با تحقق سه امر به وقوع می‌پیوندد که عبارتند از

• توسل به وسایل متقلبانه یعنی حیله و تقلب
• بردن مال دیگری
• فریب دیگری
• کلاهبرداری جرم مقید به نتیجه است و نتیجه حاصل بردن مال غیر است
• اگر شخصی مال متعلق به خود را ببرد ولو اینکه دیگری حق قانونی و مشروعی بر آن داشته باشد کلاهبرداری نیست گرفتن مال دیگری به طور موقت کلاهبرداری نیست مثلاً اگر الف با توسل به وسایل متقلبانه کتاب ب را برای چند روز از او بگیرد کلاهبرداری نیست
• اگر یک شخص کلاهبرداری های متفاوت انجام داده باشد فقط به سنگین‌ترین جزای نقدی محکوم می‌شود مثلاً اگر الف سه کلاهبرداری به مبالغ ۵۰، ۶۰ و ۷۰ میلیون ریالی انجام دهد چون بر اساس مقررات تعدد مادی ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی در مواردی سه جرم انجام شده است مرتکب باید به مجازات شدیدترین جرم محکوم شود مرتکب باید فقط ۷۰ میلیون ریال جزای نقدی پرداخت کند و برای دیگر کلاهبرداری‌ها جزای نقدی نمی‌پردازد البته اگر تعدد کلاهبرداری مصادیق تشکیل یا رهبری شبکه چند نفره برای کلاهبرداری باشد به جزای نقدی معادل مجموع اموال محکوم می‌شود
• برخی از جرایم شبیه کلاهبرداری هستند و یا اینکه قانونگذار صراحتاً آنها را در حکم کلاهبرداری دانسته است مانند جرم فروش مال غیر و معامله معارض

فروش مال غیر

• طبق ماده ۱ قانون راجع به انتقال مال غیر کسی که مال غیر را با علم به اینکه مال غیر است به نحوی از انحا عیناً و منفعتا بدون مجوز قانونی به دیگری منتقل کند کلاهبردار محسوب و مطابق ماده ۲۳۸ قانون مجازات عمومی محکوم می‌شود و همچنین از انتقال گیرنده که در حین معامله عالم به عدم مالکیت انتقال دهنده باشد
• اگر مالک از وقوع معامله مطلع شده و تا یک ماه پس از حصول اطلاع اظهاریه برای ابلاغ به انتقال گیرنده و مطلع کردن او از مالکیت خود به اداره ثبت اسناد یا دفتر بدایت یا صلحیه و یکی از دوایر دیگر دولتی تسلیم ننماید معاون جرم محسوب خواهد شد
• لازم به توضیح است ماده ۲۳۸ قانون مجازات عمومی مجازات کلاهبرداری را مقرر کرده بوده البته هم اکنون مجازات انتقال مال غیر بر طبق ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشام اختلاس و کلاهبرداری خواهد بود
• منظور از انتقال در این ماده انتقال حقوقی مانند بیع و اجاره است لذا اگر مال دیگری را بدون انتقال حقوقی صرفاً در اختیار دیگری قرار دهد انتقال مال غیر نیست
• برخلاف کلاهبرداری در انتقال مال غیر نیازی به حیله و تقلب نیست بنابراین حتی اگر انتقال گیرنده به عدم مالکیت انتقال دهنده علم داشته باشد جرم انتقال مال غیر محقق است انتقال اعم از عین یا منفعت است لذا اجاره دادن مال دیگری هم مشمول ماده است
• انتقال مال خود که دیگری بر آن حقی دارد انتقال مال غیر نیست مثلاً اگر مال خود را رهن بگذارد سپس بفروشد انتقال مال غیر نیست بلکه اگر خریدار از رهن بودن مال آگاه نباشد نسبت به خریدار کلاهبرداری است
• اگر مالی مشاع باشد و یکی از شرکا بیش از سهم خود انتقال دهد یا بخشی از ملک را بدون رضایت سایرین افراز کرده و بفروشند جرم انتقال مال غیر نیست بلکه اگر خریدار ناآگاه باشد و شریک بیش از سهمش بفروشد نسبت به خریدار کلاهبرداری است
• نقل و انتقال آگاهانه کالاهایی که در نتیجه جرایم علیه اموال غیر از سرقت به دست آمده است انتقال مال غیر است و اموالی که از جرم سرقت به دست آمده است بر اساس ماده ۶۶۲ قانون تعزیرات جرم خاص است
• در مورد جزای نقدی اگر مرتکب مال را اجاره داده باشد و بخشی از اجاره را گرفته باشد فقط به میزان مبلغی که گرفته است به جزای نقدی محکوم می‌شود
• اگر شخصی مال دیگری را به خود انتقال دهد انتقال مال غیر نیست بلکه به دست آوردن مال نامشروع است

معامله معارض

ماده ۱۱۷ قانون ثبت اسناد و املاک هر کس به موجب سند عادی یا رسمی نسبت به عین یا منفعت مالی اعم از منقول یا غیر منقول حقی به شخصی اشخاص داد و بعد نسبت به همان عین یا منفعت موجب سند رسمی معامله یا تعهدی معارض با حق مزبور کرد به حبس با اعمال شاقه از ۳ تا ۱۰ سال محکوم خواهد شد

برای تحقق جرم معامله معارض معامله دوم حتماً باید با سند رسمی باشد اما معامله اول می‌تواند با سند رسمی عادی باشد به عبارتی برای تشخیص معامله معارض به معامله دوم باید توجه شود اگر معامله دوم با سند رسمی بود معامله معارض است چه معامله اول با سند رسمی باشد و چه با سند عادی اما اگر معامله دوم با سند عادی باشد معامله معارض محقق نشده است

رای وحدت رویه شماره ۴۳ مورخ ۱۰/ ۸/ ۱۳۵۱ مقرر داشته در نقاطی که ثبت اموال غیرمنقول الزامی است برای تحقق معامله معارض هر دو معامله باید با سند رسمی باشد و اگر یکی از دو معامله با سند عادی باشد معامله معارض محقق نشده است بلکه در این مورد جرم انتقال مال غیر محقق می‌شود

لازم به توضیح از هم اکنون در تمام نقاط کشور ثبت اموال غیرمنقول الزامی است بنابراین اموال غیرمنقول فقط زمانی معامله معارض محقق می‌شود که هر دو معامله با سند رسمی باشد

در معامله معارض مرتکب باید سابقه مالکیت داشته باشد به این معنی که ابتدا مالک مال باشد و مال خود را به دیگری انتقال داده سپس با سند رسمی مال انتقال داده شده را مجدداً انتقال دهد، بنابراین اگر شخصی مال متعلق به دیگری را چند بار انتقال دهد تمامی انتقال‌ها مشمول جرم انتقال مال غیر است مثلاً اگه الف مال ب را به ج و سپس آن را به د انتقال دهند مرتکب دوبار انتقال مال غیر شده است نه جرم معامله معارض

برای تشخیص انتقال مال غیر از معامله معارض به این نکته توجه داشته باشید که جرم انجام معامله معارض نوعی از انتقال مال غیر است و در واقع اگر انتقال مال غیر شرایطی که برای معامله معارض آمده را داشته یعنی شخص ابتدا شخص خودش مالک عین یا منفعت باشد ولی بعد از انتقال آن به دیگری آن را به شخص ثالثی انتقال دهد و معامله دوم با سند رسمی باشد جرم ارتکابی معامله معارض است اما اگر انتقال مال غیر یکی از این شرایط را نداشت جرم ارتکاب انتقال مال غیر است

همانطور که در ماده آماده است معامله دوم باید با معامله اول تعارض داشته باشد بنابراین اگر الف مال خود را به ب اجاره می‌دهد و سپس همان مال را به ج بفروشد معامله معارض نیست زیرا اجاره انتقال منفعت است و بیع انتقال عین و این بین این دو معامله تعارضی وجود ندارد

سوالات متداول