ازدواج موقت یکی از انواع نکاح می‌باشد که شرایط و قوانین خاص خودش را دارد که در این مقاله به آن می‌پردازیم در ابتدا لازم است با موانع و شرایط نکاح آشنا شویم و بعد از آن به نکاح موقت می‌پردازیم.
موارد نیاز به اذن ولی در عقد نکاح
نسبت به پسر و دختر باید به این نحو قائل به تمایز شد
- نکاح فرزند پسر کمتر از ۱۵ سال شمسی نیاز به اذن ولی و حکم دادگاه دارد
- نکاح فرزند دختر کمتر از ۱۳ سال شمسی نیاز به اذن ولی و حکم دادگاه دارد
- بیشتر از ۱۳ سال شمسی اگر باکره باشد نیاز به اذن ولی دارد و اگر باکره نباشد نیاز به اذن کسی ندارد
احکام اذن ولی برای نکاح دختر باکره
- ازدواج دختر باکره نیازمند اذن ولی منظور از ولی پدر یا جد پدری است
- اذن به نکاح باید به طور خاص و نسبت به شخص معین باشد نه به طور عام به عبارت دیگر ولی نمی‌تواند به دختر باکره‌اش این اذن کلی را بدهد که با هر شخصی که بخواهد ازدواج کند
- اگر دختر باکره بدون اذن پدر اقدام به ازدواج کند این ازدواج غیر نافذ است اگر بعداً پدر این ازدواج را قبول کند ازدواج صحیح می‌شود و اگر رد کند ازدواج باطل می‌شود
- اگر زوال بکارت به واسطه بیماری یا تصادف یا امثال آنها باشد باز هم دختر باکره محسوب و ازدواج او نیاز به اذن ولی دارد
- اگر هیچ یک از پدر و جد پدری در قید حیات نباشد ازدواج دختر نیاز به اذن شخصی یا مرجعی ندارد
- اگر ولی بدون علت موجه از دادن اذن امتناع کند دختر باکره برای ازدواج به جای اذن ولی از دادگاه اذن می‌گیرد برای این منظور باید مردی را که قصد ازدواج با قید میزان مهریه به دادگاه معرفی کند تا دادگاه در این خصوص به او اذن ازدواج دهد
اهلیت لازم برای نکاح موقت
از آنجا که نکاح موقت جنبه مالی دارد و مهریه رکن صحت نکاح موقت است عقل و بلوغ و رشد لازم است
نکاح شخص سفیه
سفیه همان شخص غیر رشیدی است که نمی‌تواند در امور مالی خود عقلانی تصمیم بگیرد و اقدامات مالی وی می‌تواند موجب ایجاد ضرر به خود یا دیگران شود بنابراین توانایی مداخله در حقوق مالی خود را ندارد. ازدواج موقت شخص سفیه به دلیل آنکه مهریه رکن صحت در نکاح موقت است بنابراین شخص سفیه نمی‌تواند خود شخصا نکاح موقت منعقد کند و نکاح موقتی که او انشا می‌کند غیر نافذ است
موانع نکاح
موانع نکاح هم برای نکاح موقت و هم نکاح دائم می‌باشد
- نکاح با اقارب نسبی ناشی از ازدواج مشروع به شرح زیر ممنوع و باطل است
- فرزندان و نوادگان تا هر چه که بالا بروند
- پدر و مادر و اجداد و جدا تا هر کجا که بالا روند
- خواهر و برادر و فرزندان ایشان تا هر کجا که پایین روند
- عمه‌ها و عموها و خاله‌ها و دایی‌ها
- نکاح با اقارب نسبی فوق که به واسطه مباشرت به شبهه ایجاد شده باشد باطل است برای مثال اگر مردی به موجب مباشرت به شبهه صاحب دختری شود نمی‌تواند با همان دختر ازدواج کند
- ازدواج با اقارب نسبی فوق که به واسطه زنا ایجاد شده باطل است برای مثال اگر مردی به موجب ارتکاب زنا صاحب دختری شود نمی‌تواند با همان دختر ازدواج کند
- ازدواج با زن شوهردار یا زنی که در عده وفات یا عده طلاق است ممنوع است و حتی در دو حالت حرمت ابدی ایجاد می‌کند یکی از طرفین آگاه به این حرمت باشد هر دو طرف به این حرمت جاهل باشند اما بین طرفین رابطه مباشرت برقرار شود
- نکاح با زن شوهردار و زنی که در عده وفات یا طلاق است باطل است ولی اگر با جهل به بطلان صورت گیرد و مباشرت نیز بین آن دو صورت نگیرد موجب حرمت ابدی نمی‌شود حرمت ابدی یعنی مادام العمر بر یکدیگر حرام می‌گردند و نمی‌توانند ازدواج کنند
- در صورت لعان بین زوج و زوجه ازدواج آنها بر هم می‌خورد و حرمت ابدی بین آن دو ایجاد می‌شود
- نکاح در حالت احرام باطل است
- ازدواج مرد با مادر خواهر یا دختر مرد یا پسری که با او رابطه شنیع لواط داشته است باطل است
- اگر فردی همسر دائمی خود را سه بار متوالی طلاق دهد یعنی هر سه بار پس از طلاق دوباره از طلاق رجوع کند یا بین زن و مرد دوباره عقد نکاح دائم برقرار شود پس از طلاق سوم ازدواج آنها ممنوع و باطل است مگر آنکه زن به زوجیت دائم مرد دیگری درآید و پس از مباشرت با وی این ازدواج به واسطه طلاق یا فسخ نکا یا فوت بر هم خورد
- نکاح با خواهر زن ممنوع و باطل است مگر آنکه بین زن و مرد جدایی حاصل شده باشد در این خصوص باید توجه داشت که اگر همسر مرد همسر موقت او باشد باز هم نکاح با خواهر و ممنوع و باطل است
- اگر مرد با خواهر زن خود ازدواج موقت کند باز هم این ازدواج موقت باطل و ممنوع است
- ازدواج با دختر برادرزن یا دختر خواهر زن نیاز به اذن همسر دارد و بدون اجازه او غیر نافذ است و اگر زوجه این نکاح را رد کند باطل خواهد بود
احکام خاص ازدواج موقت
در قوانین ایران به تبعیت از فقهای امامیه نکاح مقید به زمان به رسمیت شناخته شده است که به آن نکاح موقت یا نکاح منقطع یا متعه گفته می‌شود اهل سنت و همچنین برخی از شیعیان مانند شیعیان زیدی آن را نامشروع و نوعی زنا می‌دانند اگر قصد طرفین ازدواج موقت باشد اما در آن
- مدت درج نشود یا مجهول باشد نکاح باطل است بنابراین تعیین مدت از شرایط صحت نکاح موقت است
- اگر در نکاح موقت مهریه درج نشود یا مجهول باشد یا مهریه باطل باشد نکاح باطل است بنابراین مهریه از شرایط صحت نکاح موقت است
- با توجه به آنکه مهریه در نکاح موقت شرط صحت هست برای انعقاد نکاح عقل بلوغ و رشد لازم است
- در نکاح موقت طلاق راه ندارد و مرد می‌تواند در میانه مدت بقیه مدت را ببخشد یعنی از بقیه مدت صرف نظر کند
- در نکاح موقت رابطه توارث بین زن و مرد ایجاد نمی‌شود و شرط خلاف آن نیز ممکن نیست اما با توجه به اینکه طبق قوانین این نکاح مجاز شمرده شده است رابطه توارث یعنی ارث بردن بین فرزندان ناشی از این ازدواج و والدینشان به وجود می‌آید
- در نکاح موقت زن مستحق دریافت نفقه نمی‌شود مگر خلاف آن شرط شده باشد
- در نکاح موقت ثبت نکاح علی الاصول الزامی نیست
سوالات متداول
در نکاح موقت آیا زن از مرد ارث می‌برد؟
خیر در نکاح موقت زن و مرد از یکدیگر ارث نمی‌برند
در چه مواردی ثبت نکاح موقت الزامی است؟
در صورت باردار شدن زوجه در صورت توافق طرفین و در صورتی که ضمن عقد شرط شود