شرایط ارث بردن زوجین از یکدیگر

شرایط ارث بردن زوجین از یکدیگر یکی دیگر از مواردی است که وقتی زن و مرد به نکاح دائم یکدیگر در می‌آیند باعث ارث بردن زوجین از یکدیگر می‌شود که در این مقاله به شرایط و مواردی که باعث ارث بردن زوجین از یکدیگر می‌شود می‌پردازیم.

در ابتدا لازم است که ارث را برای شما عزیزان توضیح دهیم.

تعریف ارث

انتقال اموال حقوق و دیون به وراث پس از فوت مورث است، ارث در زمره وقایع حقوقی است یعنی اراده اشخاص در آن تاثیری ندارد و ناشی از حکم قانون است، شرط تحقق ارث مرگ است چه مرگ حقیقی باشد و چه مرگ فرضی غایب مفقود الاثر باشد.

موجبات ارث

موجبات ارث ، یعنی عواملی که موجب پیدایش رابطه توارث بین دو شخص می‌شود به این نحو که در صورت فوت هر یک از ایشان دیگری از وی ارث ببرد این موجبات عبارتند از

• نسب منظور قرابت نسبی است که در سه طبقه می‌گنجد و هر طبقه طبقه بعد را از ارث محروم می‌کند این سه طبقه عبارتند از طبقه اول پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد هر قدر که پایین برود طبقه دوم اجداد و جداد و برادر و خواهر و اولاد آنها طبقه سوم عمه‌ها و خاله‌ها و دایی‌ها و عموها و اولاد آنها
• سبب به واسطه قرابت سببی فقط زوجینی که ازدواج ایشان دائم است از یکدیگر ارث می‌برند و در ازدواج موقت زوجین از یکدیگر ارث نمی‌برند

ارث زوجین از یکدیگر

ارث زوجین در موارد زیر برقرار است

• زوجین در طبقات سه گانه قرابت نسبی وارد نمی‌شوند و با تمام طبقات ارث می‌برند

• فقط زوجینی که زوجیت آنها دائمی است از یکدیگر ارث می‌برند در نکاح منقطع یعنی صیغه موقت زن و مرد از هم ارث نمی‌برند

• در طلاق رجعی( یعنی طلاقی که مرد تا یک بازه زمانی حق برگشت به زن را دارد ) زوجین در مدت عده از هم ارث می‌برند اما در طلاق باین (دیگر حق رجوع به یکدیگر را ندارند) از هم ارث نمی‌برند

• در یک حالت با اینکه زن از مرد جدا شده از او ارث می‌برد و آن اینکه اگر شوهر در حال بیماری زن خود را طلاق دهد و ظرف یک سال از تاریخ طلاق به همان بیماری فوت شود و زوجه هم ازدواج مجدد نکرده باشد زوجه از او ارث می‌برد حتی اگر طلاق باین باشد و حتی اگر مدت عده تمام شده باشد اما اگر زن فوت شود مرد از او ارث نمی‌برد

عدم توارث در نکاح منقطع( صیغه موقت )

در نکاح منقطع موقت زن و مرد از هم ارث نمی‌برند

• شرط توارث در ضمن عقد نکاح موقت باطل است ولی به صحت نکاح خللی وارد نمی‌کند

• با توجه به اینکه طبق قوانین ما نکاح موقت مجاز است فرزندان ناشی از آن فرزندان قانونی تلقی شده و از والدین خود و فامیل‌های ایشان ارث می‌برند و بالعکس یعنی والدین و فامیل‌ها هم از فرزند ناشی از این نکاح ارث می‌برند

اموال مشمول توارث زوجین

زوج از عین اموال زوجه ارث می‌برد زوجه از عین زمین ابنیه اشجار زوج ارث نمی‌برد بلکه از قیمت زمین ابنیه و اشجار متعلق به زوج ارث می‌برد بنابراین در حال حاضر زوجه نیز از تمام اموال زوج ارث می‌برد اما در خصوص زمین ابنیه و اشجار زن از قیمت آنها ارث می‌برد و نه از خودشان.

سوالی که پیش می‌آید این است که زن از عین چاه آب ارث می‌برد یا از قیمت آن؟ با توجه به وحدت ملاک از اراضی و ابنیه و اشجار باید بیان داشت که زن از قیمت چاه ارث می‌برد نه از عین آن چون اینکه در عین زمین و ابنیه و اشجار زن دارای مالکیت نباشد اما در عین چاه دارای مالکیت باشد مشکل آفرین خواهد بود همچنین منسوبات و متعلقات چاه مانند پمپ آب و مخزن را نیز باید در شمار ابنیه به حساب آورد و زن را از قیمت آنها برخوردار کرد منسوبات چاه عرفا نیز در شمار توابع ملک و منزل است استیفای سهم الارث زوجه از عین املاک بنابر ماده ۹۴۶ قانون مدنی در صورت فوت مرد همسر او از قیمت زمین و ابنیه و اشجار ارث می‌برد و نه از عین آنها حال اگر وراث حاضر به پرداخت سهم او از قیمت نشدند او می‌تواند بنابر ماده ۹۴۸ قانون مدنی حق خود را از عین مال برداشت کند در خصوص این ماده اختلاف است بدین نحو که نظر برخی از حقوقدانان این ماده بیانگر نوعی وثیقه قانونی است به این معنی که قانون عین زمین و ابنیه و اشجار را وثیقه طلب زن از سایر وراث نسبت به قیمت زمین و ابنیه و اشجار قرار داده است بنابراین می‌توان زمین ابنیه اشرار را فروخت و معادل یک هشتم یا یک چهارم پرداخت شود

نظر قوی‌تر این است که زن معادل یک هشتم یا یک چهارم مالک خود زمین ابنیه و اشجار می‌شود بنابراین نظر در صورت امتناع سایر وراث از دادن سهم زن زن مالک عین عرصه و ابنیه می‌شود و برای استیفای حق او لازم نیست که مال فروخته شود

اگر زوج یا زوجه تنها وارث باشند ترکه متوفی به این صورت تقسیم می‌شود

در این خصوص با دو حالت زیر مواجهیم

اگر زنی فوت کند و زوج تنها وارث او باشد تمام ترکه همسر متوفای خود را به ارث می‌برد

اگر مردی فوت کند و زوجه تنها وارث او باشد زن فقط فرض خود یک چهارم را می‌برد و بقیه ترکه شوهر در حکم مال شخص بلاوارث است و اداره آن با حاکم است یعنی باید برای دادن به فقرا در دست حاکم (ولی فقیه)قرار گیرد البته اگر مرد نسبت به سه چهارم مزبور به نفع زوجه خود یا هر مصرف مشروع دیگری وصیت کند اجرای این وصیت با مانع مواجه نیست و بقیه اموال سه چهارم نیز به زوجه می‌رسد یا به مصرفی که موصی مقرر کرده است می‌رسد در این صورت اموال مزبور از باب وصیت به همسر آن مرد می‌رسد نه از باب ارث.

سوالات متداول