تفاوت وصایت با وصیت و قیمومت چیست

وصایت و وصیت و قیمومت سه عنوان کاملا جدا در قانون مدنی می باشند که هر سه معانی متفاوت با شرایط متفاوت دارند که در زیر به این مباحث میپردازیم

قیمومت 

نوعی نمایندگی قضایی است برای اداره امور مالی محجورینی که ولی خاص ولی قهری یا وصی ندارند برای محجورین زیر قیم نصب می‌شود

• برای صغاری (کودک) که ولی خاص ندارند
• برای مجنون‌ها و اشخاص غیر رشید که جنون یا عدم رشد آنها متصل به زمان کودکی آنها بوده و ولی خاص نداشته باشند

اشخاص ممنوع از قیمومت

اشخاص که نصب آنها به عنوان قیم ممنوع است عبارتند از

• کسانی که خود تحت ولایت یا قیمومت هستند
• کسانی که به علت ارتکاب جنایت یا یکی از جنحه های سرقت خیانت در امانت کلاهبرداری اختلاس هتک ناموس جنحه نسبت به اطفال ورشکستگی به تقصیر به موجب حکم قطعی محکوم شده باشند

معاملات ممنوع قیم

• قیم نمی‌تواند به سمت قیمومت از طرف کسی که قیم او است با خودش معامله کند اعم از اینکه این مال را به خود منتقل کند یا مال خود را به او انتقال دهد
• انجام برخی از معاملات از سوی قیم نیاز به تصویب دادستان دارد این معاملات عبارتند از
• فروش اموال غیرمنقول
•  رهن اموال غیرمنقول 
• معامله‌ای که در نتیجه آن قیم مدیون کسی که قیم او است شده باشد
• قرض بدون ضرورت و احتیاج برای مولی علیه ( شخصی که قیم دارد) لازم باشد نیاز به اجازه دادستان ندارد

موارد عزل قیم 

قیم در موارد زیر به موجب حکم دادگاه عزل می‌شود

• اگر معلوم شود که قیم فاقد صفت امانت بوده یا این صفت از او سلب شود
• اگر قیم ورشکسته اعلان شود 
• اگر عدم لیاقت یا توانایی قیم در اداره اموال مولی علیه معلوم شود
• اگر زن بی‌شوهری حتی مادر مولی علیه که به سمت قیمومت معین شده ازدواج کند باید مراتب را در ظرف یک ماه از تاریخ عقد نکاح به دادستان حوزه اقامت خود یا نماینده او اطلاع دهد
• قیم باید قبل از مداخله در امور مالی مولی علیه صورتی از کلیه دارایی او تهیه کند و یک نسخه از آن را پس از امضا برای دادستان محل سکونت بفرستد دادستان یا نماینده باید نسبت به میزان دارایی او تحقیقات لازمه را به عمل آورد اگر قیم عمداً مالی از اموال مولی علیه را جزو صورت دارایی او قید نکند یا باعث شده باشد که آن مال در صورت دارای قید نشود مسئول خسارت وارده می‌باشد

قیم موقت

اگر قیم یا ولی قهری مرتکب جرمی نسبت به مولی علیه شود و مورد تعقیب دادستان واقع شود دادگاه به تقاضای دادستان موقتا قیم دیگری برای اداره اموال معین خواهد کرد

وصیت و وصایت

تعیین تکلیف شخص نسبت به اموال یا امورش برای بعد از وفاتش وصیت نام دارد وصیت عمل حقوقی است که آثار آن معلق به فوت است

وصیت ذاتاً نه عقد است بلکه بلکه وصیت قالبی است که در عقود مختلفی را می‌توان در آن ریخت و آثار آن عقد را برای بعد از فوت محقق کرد اگر آن چه که در قالب وصیت ریخته می‌شود عقد باشد وصیت عقد می‌شود و نیاز به قبول دارد

اقسام وصیت

 اقسام اصلی وصیت عبارت است از وصیت تملیکی خاص و عام که در زیر به این دو به صورت کامل میپردازیم:

وصیت تملیکی

به معنی تملیک مال به شخصی برای بعد از فوت است شخص وصیت کننده را موصی و شخصی را که به نفع او وصیت شده است موصی له اعمالی را که مورد وصیت واقع شده است موصی به گویند

وصیت تملیکی خود به دو دسته تقسیم می‌شود 

• وصیت تملیکی خاص  وصیتی که موصی لهم آن محصور باشد یعنی قابل شمارش باشد که چنین وصیتی عقد است و نیاز به قبول دارد
• وصیت تملیکی عام  چنین وصیتی که موصی لهم آن عام است مانند وصیت برای دانشجویان دانشگاه تهران یا وصیت برای ساختن مسجد

وصایت

در بالا تعریف وصیت را بیان نمودیم حالا می‌خواهیم وصایت را توضیح دهیم وصایت یعنی ایجاد تعهد برای شخصی برای بعد از فوت موصی (یعنی وصیت کننده) یعنی شخصی برای بعد از فوت خود وصیت کند و تعهداتی را مبنی بر سرپرستی فرزندان محجورش یا اداره اموال و امورش را یا انجام وصایای مالی‌اش را بر عهده اشخاصی بگذارد شخص وصیت کننده را موصی و شخصی را که به واسطه این وصیت متعهد شده است وصی گویند

وصی فقط تا زمانی که موصی زنده است می‌تواند وصایت را رد کند

اهلیت وصی

وصی باید دارای اهلیت باشد البته صغیر یا هر محجور دیگری را می‌توان به اتفاق یک نفر کبیر وصی قرار داد در این صورت اجرای وصایا با شخص کبیر خواهد بود تا آنکه شخص صغیر به بلوغ و رشد برسد که پس از آن با هم به اجرای وصایا مبادرت می‌ورزند

وصی ( وصایت )

شخصی که از جانب موصی  برای انجام برخی امور بعد از فوت موصی تعیین می‌شود

در خصوص وصی باید به موارد زیر توجه داشت

• موصی می‌تواند شخص یا اشخاصی را برای نظارت در عملیات وصی معین کند به ایشان ناظر می‌گوییم حدود اختیار ناظر بستگی به اراده موصی دارد
• وصی باید طبق وصایای موصی رفتار کنند وگرنه ضامن است مسئول جبران خسارت است همچنین منعزل می‌شود
• اگر وصف خاصی در وصی شرط شده باشد با زوال آن وصف وصی منعزل می‌شود مانند آنکه مقرر شده که آقای الف تا زمان اشتغال به امر آموزش وصی باشد حال اگر الف از اشتغال به آموزش دست کشید از وصایت منعزل است

تعدد وصی

 موصی می‌تواند یک یا چند نفر وصی معین کند یا بالاجتماع یعنی اوصیا متعدد با هم و با اتفاق آرا تصمیم‌گیری نمایند یا به استقلال در این حالت هر وصی می‌تواند راسا تصمیم گیری کند و مفاد وصایت را انجام دهدیا به ترتیب موصی می‌تواند چند نفر را به نحو ترتیب به عنوان وصی معین کند به این طریق که اگر اولی فوت کرد دومی وصی باشد و اگر دومی فوت کرد سومین وصی باشد یا آنکه برای مدت معینی مثلاً ۱۰ سال اولی وصی باشد و بعد از او دومی برای مدتی.

سوالات متداول