آیین داوری قراردادی است که با قصد و رضای طرفین منعقد می‌شود و طرفین دعوا متعهد می‌شوند که حل و فصل اختلاف خود را به شخصی غیر رسمی واگذار کنند داوری ریشه در قرارداد فی مابین طرفین دارد و می‌بایست مطابق تمایل آنها مدیریت شود در این مقاله به طور مفصل در مورد داوری بحث می‌نماییم
تعریف داوری
آیین داوری را می‌توان بدین نحو تعریف کرد که داوری حل و فصل اختلاف توسط شخص یا اشخاص ثالثی است که صلاحیت خود را برای رسیدگی به اختلاف از قرارداد خصوصی فی مابین طرف کسب می‌کنند این شخص یا اشخاص ثالث داور یا داوران نامیده می‌شوند
اهلیت لازم برای ارجاع به اختلافات به داوری
اهلیت لازم برای ارجاع اختلافات به داوری همان اهلیتی است که برای خود معامله یا خود موضوع داوری لازم است یعنی اگر موضوع اختلاف یک امر مالی باشد برای ارجاع اختلاف به داوری شخص باید عاقل بالغ و رشید باشد اما اگر موضوع اختلاف غیر مالی باشد کافی است که شخص عاقل بالغ باشد و نیازی به رشد او نیست
تاجر ورشکسته از مداخله در امور مالی که در خصوص پرداخت دیون او موثر است ممنوع است بنابراین نمی‌تواند دعاوی مالی خود را به داوری ارجاع دهد اما مدیر تصفیه یا اداره تصفیه از جانب او چنین اختیاراتی را دارد البته شخص ورشکسته می‌تواند اختلافات غیر مالی‌اش را بدون نیاز به دخالت مدیر تصفیه یا اداره تصفیه به داوری ارجاع دهد
موافقتنامه داوری و اوصاف آن
موافقتنامه داوری توافقی است بین طرفین که به موجب آن تمام یا بعضی از اختلافاتی که در مورد یک یا چند رابطه حقوقی معین اعم از قراردادی یا غیر قراردادی به وجود آمده یا ممکن است پیش آید به داوری ارجاع می‌شود
موافقتنامه داوری اوصاف زیر است
- موافقتنامه داوری ممکن است به صورت کتبی اعم از سند رسمی یا عادی یا شفاهی منعقد شود ممکن است به صورت شرط ضمن عقد یا به صورت یک قرارداد مستقل باشد
- تعیین داور شرط صحت موافقتنامه داوری نیست اگرچه ممکن است در آن داور تعیین شده باشد
- اگر در موافقتنامه داوری داور تعیین شده باشد قبول داور شرط صحت موافقت نامه داوری نیست
- موضوع داوری ممکن است عام باشد (مانند کلیه اختلافات مالی ناشی از روابط طرفین) یا خاص باشد (مانند اختلافات ناشی از اجرای یک پرونده خاص)
- این موافقتنامه عقدی لازم است زیرا به نحو یک طرفه قابل فسخ نیست
- موافقت نامه داوری مانند سایر فقط نسبت به طرفین موثر است یعنی اختلافات اشخاص ثالث با طرفین موافقت نامه داوری به داوری ارجاع نمی‌شود مگر آن آن شخص ثالث با طرفین اختلاف نسبت به داوری توافق و تراضی نمایند
- در موافقت نامه داوری باید موضوع داوری مشخص شود
موافقت نامه داوری پیشااختلاف و پسااختلاف
موافقت نامه داوری پیشااختلاف
اگر توافق داوری قبل از پیدایش اختلاف منعقد شود به آن موافقت نامه داوری پیشااختلاف گوییم در این خصوص توجه داشته باشید گاه دیده می‌شود که اشخاص در قرارداده در خصوص ارجاع اختلافات احتمالی آتی به داوری تصمیم گیری می‌کنند
موافقت نامه داوری پسااختلاف
اگر توافق داوری بعد از پیدایش اختلاف منعقد شود به آن موافقت نامه داوری پسا اختلاف گوییم در این خصوص توجه داشته باشید که ارجاع اختلاف به داوری پس از پیدایش اختلاف در هر صورت ممکن است چه این اختلاف منجر به طرح دعوا در مراجع قضایی شده باشد و چه منجر به طرح دعوا نشده باشد
بعد از ختم دادرسی نیز طرفین می‌توانند با توافق یکدیگر حل اختلاف را به داوری واگذار کنند این امر منزله صرف نظر کردن از اجرای حکم دادگاه است
دعاوی مطروحه در دادگستری به داوری
یکی از اقسام موافقتنامه داوری موافقتنامه پسااختلاف است یعنی بعد از پیدایش اختلاف و حتی در جریان رسیدگی به دعوا ممکن از طرفین تراضی کنند در این خصوص باید توجه داشت که
دعاوی که در محاکم تحت رسیدگی است نیز به موجب تراضی طرفین قابل ارجاع به داوری است در این صورت دادگاه رسیدگی خود را تا پایان رسیدگی داور و صدور رای توسط داور و قطعیت رای داور یا ابطال آن متوقف می‌کند
اگر دعوا در مراحل بدوی واخواهی یا تجدید نظر و یا حتی در فرجام تحت رسیدگی باشد طرفین می‌توانند نسبت به توقف رسیدگی در مراجع قضایی و ارجاع اختلاف داوری تراضی کنند
دعوا در مرحله تجدید نظر باشد و طرفین آن را به داوری ارجاع دهند داوران می‌توانند رای بر خلاف رای دادگاه بدوی صادر کنند در این صورت رای داوری قاطع دعوا است و رای بدوی به موجب رای داور نقض می‌شود
اوصاف داوران
- تعداد داوران تابع توافق طرفین است داور می‌تواند واحد باشد یا متعدد اگر متعدد باشد اصطلاحا به آن هیئت داوری گویند
- داوری زوج مرسوم نیست اما با توجه به سکوت قانون تعداد داوران می‌تواند فرد یا زوج باشد در صورت سکوت طرفین و عدم توافق ایشان در خصوص تعداد داوران سه داور به اختلاف ایشان رسیدگی می‌کند بدین نحو که هر یک از طرفین یک داور اختصاصی انتخاب می‌کنند و یک نفر نیز به عنوان سردآور یا اصطلاحا داور ثالث یا داور مشترک انتخاب می‌شود
- داور می‌تواند ایرانی یا خارجی باشد تابعیت داور علی اصول در نصب داور ایجاد محدودیت نمی‌کند
تشکیل جلسه توسط داوران
- در صورت تعدد داوران باید بین ایشان جلسه یا جلساتی تشکیل شود داوران باید از جلسه‌ای که برای رسیدگی یا مشاوره و یا صدور رای تشکیل می‌شود مطلع باشند
- ترتیب تشکیل جلسه و نحوه رسیدگی و دعوت برای حضور در جلسه توسط داوران تایید خواهد شد در مواردی که ارجاع امر به داوری از طریق دادگاه بوده دعوت به حضور در جلسه به موجب اخطاریه دفتر دادگاه به عمل می‌آید
- اگر یکی از داوران از شرکت در جلسه یا دادن رای یا امضای آن امتناع کند رای که با نظر اکثریت داوران صادر می‌شود ملاک اعتبار است
- مراتب عدم حضور یا عدم امضای داور مزبور نیز باید در رای قید شود
سوالات متداول
آیا فوت یا حجر داور موجب از بین رفتن داوری می‌شود؟
اگر داور داوری باشد که طرفین در ضمن شرط داوری او را انتخاب کردن فوت او موجب زوال دادرسی است
اگر داور خارج از حدود اختیارات خود رای را صادر کند آیا می‌توان نسبت به آن اعتراض نمود؟
بله اگر داور خارج از حدود اختیارات خود رای صادر کند در این صورت فقط آن قسمت از رای که خارج از اختیارات داور است ابطال می‌شود
 | ReplyForward |