شرکت در قانون تجارت و قانون مدنی به طور جداگانه توضیح داده شده است که تفاوت های زیادی با هم دارند که این تفاوت‌ها باعث شده تا دعاوی مربوط به این موضوع در دادگاههای مختلف با احکام مختلف صادر گردد و ما در این مقاله به توضیح شرکت از نگاه قانون مدنی میپردازیم.
معانی مختلف شرکت از نظر قانون مدنی
شرکت در معانی مختلفی استفاده می‌شود که عدم تفکیک بین این معانی موجب اشتباه می‌شود این معانی عبارتند از
عقد شرکت
دو یا چند نفر با هم توافق می‌کنند که اموال آنها به نحو مشاع بین آنها درآید در واقع در این حالتی عقدی بین آنها منعقد می‌شود
شرکت اذنی
اذن در اداره اموال مشاع بدین نحو که برخی از شرکا به برخی دیگر برای اداره مال مشاع اذن می‌دهند در اینجا با یک عقد مواجه نیستیم
شرکت به معنی اعم
اجتماع حقوق اشخاص متعدد در شیء واحد به نحو مشاعی که ممکن است اختیاری ارادی یا قهری و اجباری باشد
اوصاف شرکت به معنی اعم
اجتماع حقوق اشخاص متعدد را در یک مال واحد به نحو مشاعی که ممکن است اختیاری یا قهری باشد شرکت به معنای اعم می‌نامیم شرکت به معنی امر همان معنی اشاعه را می‌دهد در این خصوص باید توجه داشت که
- شرکت ممکن است ناظر به هر یک از حقوق عینی متعدد باشد تمام حقوق عینی ششگانه مالکیت انتفاع اتفاق تحجیر وثیقه و شفعه ممکن است برای اشخاص به صورت مشاع در یک مال برقرار شود برای مثال اگر دارنده حق شفعه قبل از اعمال آن فوت شود وراث او به نحو موش‌ها از حق شفعه برخوردار خواهند بود
- همچنین ممکن است موضوع این شرکت حقوق فکری باشد یا آنکه نسبت به حق فسخ باشد
- ممکن است موضوع شرکت عین یا منافع باشد برای مثال اگر دو یا چند نفر مشاعاً مالی را اجاره کنند برای ایشان در منافع مالکیت مشاع ایجاد می‌شود
- شرکت مدنی بر خلاف شرکت تجاری شخصیت مستقل ندارد نام مستقل ندارد و دارایی مستقل نیز ندارد
اقسام شرکت مدنی
شرکت اموال
دو یا چند نفر اموال خود که ممکن است این منفعت یا بدهی باشد را بین خود به حالت مشاعی در می‌آورند
شرکت اعمال
دو یا چند نفر در اعمالشان با هم شریک می‌شوند بدین نحو که توافق می‌کنند که هرچه از کار خود به دست می‌آورند بین آنها به نسبت خاصی شریک شوند چه کار آنها یکسان باشد و چه متفاوت باشد
شرکت وجوه
نوعی شرکت اعمال است با این تفاوت که اعتبار هر یک از شرکا نیز جزئی از سرمایه است
شرکت مفاوضه
به این معنی است که دو یا چند نفر در کلیه اموال با هم شریک شوند و در حاصل کلیه اعمالشان هم با هم شریک باشند در واقع دو یا چند نفر شریک در کلیه اعمال و اموال با هم شریک شوند
انواع اشاعه
اشاعه یعنی چند نفر باهم مالی را شریک شوند به آن شریک شدن اشاعه گویند
اشاعه اختیاری
به طور اختیاری بین طرفین ایجاد می‌شود به عبارت دیگر طرفین با اختیار و اراده خود موجبات ایجاد حالت اشاعه را بین خود پدید می‌آورند که یکی از امور اشاعه اختیاری عقد شرکت است
عقد شرکت عقدی است که به موجب آن دو یا چند شخص به منظوری مانند تصرف مشترک و تقسیم سود و زیان حقوق خود را در میان می‌گذارند تا به جای آن حق مشاعی در این مجموعه برای ایشان حاصل شود برای مثال شخصی که مالک زمین است زمین خود را در اختیار دیگری قرار می‌دهد تا شخص مزبور در آن آپارتمانی بسازد یا در نهایت امر نسبت به زمین و آپارتمان ساخته شده با یکدیگر شریک شوند
اشاعه اجباری
به طور قهری و غیر ارادی بین طرفین حاصل می‌شود و ممکن است ناشی از ارث یا مزج اجباری باشد
بعد از ارث وراث نسبت به ماترک متوفی با یکدیگر شریک می‌شوند
مزج اجباری یعنی اموال دو یا چند شخص به طور غیرارادی با یکدیگر مخلوط شود
سهم هر شریک از نفع و ضرر مال مشاع در شرکت مدنی
هر یک از شرک‌ها به نسبت سهم خود در نفع و ضرر سهیم است مگر اینکه برای یک یا چند نفر از آنها در مقابل عملی سهم زیادتری منظور شده باشد
در خصوص اینکه آیا می‌توان برای یک یا چند نفر از شرکا سهم بیشتری را بدون آنکه در برابر عملی باشد مقرر کرد یا خیر اختلاف است اما مشهور فقها این امر را که برای یکی از شرکا بدون آنکه عمل خاصی انجام دهد سهم بیشتری از سود در نظر گرفته شود مجاز نمی‌دانند
مخارج تعمیر مال مشاع
اگر مال مشاع خراب شود و برخی از شرکا از مشارکت در تعمیر امتناع کنند شریک متضرر می‌تواند برای تقسیم (افراز) مال مشاع به دادگاه مراجعه کند
اگر ملک قابل تقسیم نباشد دادگاه حسب صلاحدید شریک دیگر را به تامین مال مشایا فروش سهمش یا اجاره دادن سهمش الزام می‌کند
انحلال شرکت
خاتمه حالت اشاعه ممکن است به دلایل زیر باشد
- تقسیم مال مشاع
- تلف شدن مال مشاع
- اقاله عقد شرکت توسط طرفین یا طرف‌های آنها
تقسیم مال مشاع به معنی تشخیص سهم هر یک از شرکا از مال مشاع و جداسازی سهم هر شربک از سهم سایرین است
تقسیم در خصوص اموال موقوفه
در این خصوص باید توجه داشت که تقسیم ملک از وقف جایز است یعنی اگر بخش مشایی از یک مال وقف شده باشد و یکی از مالکین مشاع بخواهند سهم خود را از مال موقوف جدا نمایند می‌توانند تقاضای تقسیم مال را بنمایند
در این حالت اگر مال قابل تقسیم شدن نباشد این تقسیم از طریق فروش به عمل میاد یعنی مال فروخته شده و حاصل فروش بین شرکا تقسیم می‌شود بخشی از حاصل فروش نیز همچنان وقف است یکی از موارد فروش مال موقوفه همین است و بعد از فروش باید صرف راهی شود که نزدیک‌ترین به نیت کسی است که مالش را وقف کرده است
سوالات متداول
فرق شرکت تجاری با شرکت مدنی چیست؟
شرکت مدنی شخصیت و نام و دارای مستقل ندارد برخلاف شرکت تجاری که دارا می‌باشد
آیا شرکت مدنی عقد است و می توان آن را بر هم زد ؟
شرکت مدنی یک عقد می‌باشد و عقدی لازم است و قابل رجوع و فسخ نیست مگر آنکه در آن این شرط شده باشد که بعد از عقد بتوان آن را فسخ نمود
 | ReplyForward |